رهبر انقلاب از سال ۱۳۷۴ بر تولید داخلی کاغذ تأکید داشته‌اند، تأکید ۲۶ساله ایشان در دهه ۹۰ تا حد حمایت از تشکل‌ها برای ساماندهی این حوزه نیز پیش رفته است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، شنبه‌شب در جریان دیدار با جمعی از فرماندهان ارتش جمهوری اسلامی ایران در جمع خبرنگاران و در پاسخ به پرسش تسنیم از بسیج تمامی بخش‌های دولت برای خودکفایی در تولید کاغذ خبر داده است. به‌گفته اسماعیلی؛ تاکنون دو جلسه در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برگزار شده است و این کار نیازمند امری دانش‌بنیان است.
وی در عین حال با تأکید بر اینکه به واردات کاغذ در وضعیت فعلی با قیمت مناسب نیز نیاز است، گفته است: باید دقت داشت که برنامه مدنظر ما، برنامهای میان‌مدت و بلندمدت است. حوزه نشر نیازمندی‌هایی دارد که باید برطرف کنیم. بنده نامه‌ای را به رئیس بانک مرکزی برای تخصیص ارز برای کاغذ دادم و با اینکه این موضوع خیلی هم در اولویت‌شان نبود با مذاکره حضوری که داشتم مشکل حل شد و تخصیص ارز در حال انجام است. اکنون بخشی از کاغذ در گمرک است و باید وارد چرخه ما شود. برنامهای هم که اشاره شد سر جای خودش است، اما نمی‌توانیم به‌حساب اینکه قرار است خودکفا شویم، نسبت به وضع فعلی تدبیر نکنیم.
خودکفایی در تولید کاغذ از دهه 70 در ایران دنبال می‌شود اما با وجود راه‌اندازی چندین کارخانه تولیدی در نقاط مختلف کشور از جمله مازندران، تبریز، شوشتر و… در این زمینه توفیقی حاصل نشده است، علاوه بر این در یک دهه گذشته به‌دلیل سیاستهای غلط حمایتی از واردات تولید کاغذ رو به سراشیبی سقوط رفته است.
در عین حال باید توجه داشت که این موضوع تنها در حوزه تولید کاغذ چاپ و تحریر و روزنامه که نیاز اساسی کشور است، صدق می‌کند؛ وگرنه در حوزه کاغذ بسته‌بندی اتفاقاً وضعیت ما رو به پیشرفت است و در حوزه صادرات نیز حرفی برای گفتن داریم.
در سال‌های اخیر، به‌ویژه در ابتدای دهه 90 رهبر انقلاب تکلیف را در حوزه کاغذ روشن کرده‌اند، ایشان در بازدید‌هایی که از نمایشگاه کتاب تهران داشته‌اند، بر لزوم تولید داخلی و رفع موانع موجود تأکید داشته‌اند، در عین حال معظم‌له مسئله صرفه‌جویی در مصرف کاغذ را نیز مورد توجه قرار داده‌اند. بخشی از بیانات رهبر انقلاب در موضوع تولید کاغذ به این شرح است:
کاغذ؛ صرفه‌جویی و بازیافت
درباره مسئله کاغذ و مصرف آن در کشور هنوز مشکل وجود دارد، علی‌ای‌حال، الآن دولت به روزنامه‌ها، مطبوعات و ناشرین کمک می‌کند، این کارها می‌شود لکن درعین‌حال، مشکلات دارند. من می‌بینم کتابی را به‌قیمت گزافی می‌فروشند؛ در حالی که خریدار نمی‌تواند بخرد.
من به مواردی برخورد کردم که قیمت‌ها به‌نظرم زیاد و بیش از اندازه‌ای که امروز مقتضی است، بود، این بدین خاطر است که ما از لحاظ کاغذ مشکل داریم. باید روی بازیافت، صرفه‌جویی و تولید کاغذ داخلی کار شود؛ کاری کنند که در کاغذ، صرفه‌جویی شود. امروز با اینکه آدمی گاهی فکر می‌کند که حالا دیگر دوران “أدقّوا أقلامکم، قاربوا بین سطورکم” نیست، می‌بینیم نه! اتفاقاً، باز هم دوران همین‌هاست، باز هم باید قلم‌ها را ریز تراشید، تا کاغذ کمتر مصرف شود و باز هم باید در باب کاغذ، صرفه‌جویی کرد تا به نیاز جامعه برسد، علاوه بر این، مسئله بازیافت کاغذ و همچنین تولید کاغذ داخلی، باید ان‌شاءالله مورد توجه قرار گیرد. بعضی از این کارها به‌عهده دولت و بعضی به‌عهده مردم است.
راه ارزان‌ترشدن قیمت کتاب
رهبر انقلاب همچنین در بازدید از بیست و پنجمین نمایشگاه کتاب تهران در سال 1391 نیز برطرف کردن برخی موانع تولید و نشر کتاب را یادآور شدند و تأکید کردند: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید با کمک دولت، این موانع، به‌ویژه موضوع گرانی کاغذ را برطرف کند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تولید کاغذ در کشور را از جمله تولیدات امتداددار خواندند و تصریح کردند: مهمترین تولید ملی، تولید امتداددار است و با برطرف شدن مشکلات کارخانه‌های کاغذ، قطعاً راه برای کتابخوانیِ بیشتر و ارزان شدن قیمت کتاب باز می‌شود.
رهبر انقلاب همچنین در جریان بازدید از بیست و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در سال 92 نیز بار دیگر بر مسئله تولید داخلی کاغذ تأکید کردند. بنا به گفته رئیس وقت نمایشگاه؛ رهبر معظم انقلاب بر توجه به تولید کاغذ تأکید کردند و فرمودند که “من سال گذشته نیز بر این امر تأکید داشتم، امسال نیز می‌گویم که باید در حوزه تولید کاغذ در کشور اقدامات جدی صورت گیرد.”
شش سال بعد و در بازدید از نمایشگاه سی و یکم بار دیگر معظم‌له این نکته را به مسئولان گوشرد کردند. بنا به گفته میثم نیلی، مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی؛ رهبر معظم انقلاب فرمودند که “در مورد کاغذ و جریان تولید کاغذ داخلی، تنها ارشاد محور عملیات نیست؛ بلکه وزارت صمت باید ورود کند، من کمک خواهم کرد، شما تشکل‌های نشر زمینه را فراهم کنید، من کمک می‌کنم.”
حالا و پس از تأکیدات پی‌درپی مقام معظم رهبری مبنی بر لزوم خودکفا شدن در عرصه تولید کاغذ داخلی، هنوز کارخانه‌های مازندران، شوشتر، تبریز، کارون و… با مشکلاتی روبه‌رو هستند که نیازمند تغییر قوانین حمایتی از واردات به‌سمت تولید و رفع موانع دیگری از جمله تسهیل دسترسی به مواد اولیه هستند، مشکلاتی که با توجه دولت و تدوین سیاستهای مشخص قابل حل است.
