بایگانی برچسب برای: محیط

هر روز در سایه بی‌توجهی و غفلت انسان‌ها، درختان بسیاری در جنگل‌های زاگرس نابود و به خاکستر تبدیل می‌شوند.

به گزارش زیست آنلاین، واقعیت‌های موجود نشان‌دهنده تخریب منابع طبیعی در کل کشور و از جمله جنگل‌های زاگرس است.

بر اساس آخرین آمارهای رسمی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور بیش از یک میلیون و ۴۳۰ هزار هکتار از جنگل‌های زاگرس کشور دچار خشکیدگی، آفت و تخریب شده است.

زاگرس بزرگترین ناحیه رویشی و جنگلی کشور با وسعت بیش از ۶ میلیون هکتار، ۴۱.۹ درصد جنگل‌های کشور را به خود اختصاص داده است.

تغییرات اقلیمی، گسترش آفت و بیماری، خشکسالی، سدسازی، معدن‌کاوی، چرای بی‌رویه دام، آتش‌سوزی، هجوم ریزگردها و اجرای طرح‌های عمرانی از مهمترین عوامل تهدید و تخریب جنگل‌های زاگرس به شمار می‌آید و با وجود برنامه‌هایی که تاکنون برای حفظ و احیای این جنگل‌ها اجرا شده اما حال این جنگل‌ها خوب نیست و ضروری است تا راهکارهای موثرتری تدوین و اجرا شود.

جنگل‌های زاگرس در کشور از ناحیه سردشت آذربایجان غربی تا فیروزآباد فارس امتداد دارد، گونه گیاهی بیشتر این جنگل‌ها بلوط ایرانی است اما سایر گونه‌ها نظیر بنه، بادام، کیکم و گلابی وحشی نیز در این ناحیه رویش دارد.

جنگل‌های زاگرس با توجه به زادآوری محدود و پایین، اکوسیستمی شکننده دارد از همین رو جزو جنگل‌های حفاظتی و حمایتی قرار گرفته است.

حفاظت آب و خاک، کارکردهای مهم جنگل‌های زاگرس است که با توجه به غالب بودن آب و هوای خشک و نیمه‌خشک در کشور از اهمیتی انکارنشدنی برخوردار است.

وجود پوشش گیاهی مرتعی و جنگلی و باران‌های مناسب باعث شده تا زاگرس با تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی و منشاء قرار گرفتن بسیاری از رودخانه‌های بزرگ و کوچک و چشمه‌ها با ایفای نقش اساسی و راهبردی حدود ۴۰ درصد آب کشور را تامین کند؛ آنچنانکه هر نوع سرمایه‌گذاری حفاظتی و احیایی را توجیه‌پذیر می‌کند.

بدیهی است که بدون پوشش گیاهی مناسب، زاگرس نه تنها نمی‌تواند چنین نقشی را ایفا کند بلکه با وقوع بارش‌های سیل‌آسا دچار فرسایش شدید خاک و از بین رفتن منابع آب و خاک می‌شود و در پی آن خسارت‌های اقتصادی بسیاری به بار می‌آید بطوریکه در سیلاب بهار امسال شاهد وقوع چنین رخداد ناگواری بودیم.

بخشی از جنگل‌های زاگرس نیز در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد که طی سه دهه اخیر ۳۰ هزار هکتار از این عرصه‌ها، سطح جنگل‌های زاگرس این استان از ۳۴۰ هزار هکتار به ۳۱۵ هزار هکتار کاهش یافته است.

اما در میان ۷۰ عاملی که به عنوان عامل تخریب جنگل‌های زاگرس شناخته می‌شود، عامل انسانی نقش مهمتری دارد.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری در همین رابطه گفت: عامل ۹۵ درصد تخریب‌های صورت گرفته در پوشش گیاهی استان عامل انسانی است.

حسن جهانبازی افزود: وابستگی مردم به جنگل و مرتع، زراعت، چرای بیش از حد دام، قطع درخت برای سودجویی و رشد پدیده قاچاق چوب و زغال، توسعه فعالیت‌های عمرانی و آتش‌سوزی‌های عمدی از جمله علل انسانی تخریب جنگل‌ها و مراتع به شمار می‌رود.

به گفته وی، سهم عوامل طبیعی همچون صاعقه، آتش‌سوزی طبیعی و خشکیدگی‌های ناشی از تغییر اقلیم در تخریب‌های صورت گرفته بسیار ناچیز است و تنها ۵ درصد را به خود اختصاص داده است.

جهانبازی تصریح کرد: طبق تحقیقات انجام گرفته می‌توان گفت که حوزه منابع طبیعی و محیط زیست استان طی سال‌های اخیر گرفتار تخریب کمی و کیفی بوده و البته آثار و پیامدهای تخریب کیفی بسیار بیشتر از تخریب کمی است.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری با اشاره به تخریب کیفی پوشش گیاهی استان، تصریح کرد: در سال‌های دور در جنگل‌های استان، بوم‌سازگان یا اکوسیستم متنوعی داشتیم و انواع گونه‌های درختی و درختچه‌ای در جنگل‌های استان وجود داشته اما غنای گونه‌ای این جنگل‌ها در چند دهه اخیر بسیار کمتر از گذشته شده است.

جهانبازی ، با بیان اینکه در گذشته یک هزار و ۴۰۰ گونه گیاهی در مراتع و ۸۰ گونه درختی و درختچه‌ای در جنگل‌های استان شناسایی و به ثبت رسیده است، افزود: در حال حاضر اگر چه به سبب نبود سیستم‌های پیشرفته پایش نمی‌توان به طور دقیق آماری از انقراض این گونه‌ها را اعلام کرد اما بسیاری از این گونه‌ها از بین رفته است.

وی ادامه داد: همچنین جنگل‌های استان به شدت از تخریب تاج پوشش رنج می‌برند بطوری که در گذشته درصد تاج پوشش جنگل‌ها به ۵۰ درصد می‌رسید اما با تخریب‌های صورت گرفته تراکم تاج پوشش جنگل‌ها به ۵ درصد کاهش یافته است.

رئیس دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد نیز با تاکید بر این موضوع که حال جنگل‌های زاگرس خوب نیست، اظهار داشت: روند تخریب جنگل‌ها اگرچه در زمان حال نیز ما را با چالش‌های بسیاری مواجه کرده اما اگر این روند تداوم داشته باشد در آینده با فاجعه روبرو خواهیم شد.

عطاء‌الله ابراهیمی، وقوع سیلاب‌های اخیر را از مهمترین پیامدهای تخریب جنگل‌های زاگرس عنوان کرد و افزود: نتیجه مطالعات انجام در دانشگاه شهرکرد گویای این است که اگر سطح جنگل‌ها تاج پوششی کمتر از ۱۰ درصد داشته باشند، ۵۵ درصد بارش‌هایی که در این مناطق رخ می‌دهد به شکل رواناب خارج می‌شوند اما چنانچه تاج پوشش درختان ۵۰ درصد باشد میزان خروج رواناب‌ها به ۱۷ درصد کاهش می‌یابد.

وی تصریح کرد: طبق این تحقیقات باید اعلام کرد هم اینک که درصد تاج پوشش جنگل‌های این استان به ۵ درصدرسیده است پس بخش بسیار زیادی از بارش‌ها به شکل رواناب خارج می‌شود که سیلاب‌های اخیر نمونه بارز این پیامد است.

ابراهیمی با اشاره به نقش پوشش گیاهی در تعادل‌بخشی به منابع آب زیرزمینی، اظهار داشت: مطالعات انجام گرفته نشانگر آن است که یک جنگل تنک در یک بارش متوسط ۱۰۵ مترمکعب آب را ذخیره می‌کند، یک جنگل نیمه انبوه ۱۵۰ مترمکعب و یک جنگل انبوه ۱۸۸ مترمکعب آب را می‌توان در خود ذخیره کند.

وی تصریح کرد: از همین رو اگر بخواهیم در بخش مقابله با خشکسالی از یک سو و از سوی دیگر در مهار سیلاب‌ها و رواناب‌ها موفق عمل کنیم چاره‌ای جز توجه به پوشش گیاهی و محیط‌های طبیعی اطراف خود نداریم؛ این موضوعی است که در سال‌های گذشته مورد غفلت و کم‌توجهی قرار گرفته و تبعات آن را نیز شاهد هستیم.

ابراهمیی با اشاره به نقش جنگل‌های زاگرس در توسعه پایدار منطقه، اظهار داشت: منابع طبیعی هر جامعه ثروت آن منطقه به شمار می‌رود و جنگلهای زاگرس نیز با توجه به نقش مهمی در که حفظ منابع آب و خاک دارند می‌توان از آن در مسیر توسعه پایدار بهره‌گیری کرد.

عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد ادامه داد: ضرورت این موضوع سبب شد تا دانشگاه شهرکرد همایش ملی منابع طبیعی و توسعه پایدار در زاگرس را پایه‌گذاری کند که نخستین همایش در سال ۹۵ برگزار شد و این رویدادعلمی برای دومین بار در شهریورماه امسال برگزار می‌شود.

ابراهیمی افزود: آبخیزداری و توسعه پایدار در زاگرس، جنگل‌داری و توسعه پایدار در زاگرس، مرتع‌داری و توسعه پایدار در زاگرس ، محیط زیست و توسعه پایدار در زاگرس و شیلات و توسعه پایدار زاگرس با محوریت سیلاب از جمله محورهای این همایش به شمار می رود.

به گفته وی این همایش با یک رویکرد علمی، فرهنگی تلاش دارد تا ضمن شناسایی تهدیدهای این حوزه، بستر لازم را برای حراست و حفاظت بیش از پیش زاگرس فراهم کند.

رئیس همایش ملی منابع طبیعی و توسعه پایدار در زاگرس از دریافت ۲۳۰ مقاله ارسالی به دبیرخانه این همایش خبر داد و گفت: از این تعداد۱۹۵ مقاله پذیرفته شده است و ۲۴ مقاله به صورت شفاهی در روزهای برگزاری همایش ارائه می‌شود.

ابراهیمی خاطرنشان کرد: محور این همایش بر دو موضوع خشکیدگی گونه‌های گیاهی و سیلاب و پیامدهای آن بر منطقه معطوف شده است.

وی همچنین به نقش مردم به عنوان عنصر اصلی و تعیین‌کننده در حفاظت از جنگل‌های زاگرس اشاره کرد و گفت: فراهم کردن بستر تعامل مردم با مسئولان در حفاظت از زاگرس از دیگر رویکردهای اصلی این همایش به شمار می‌رود.

ابراهیمی افزود: زیست فرهنگی زاگرس‌نشینان نیز از دیگر موضوعاتی که در این همایش به آن پرداخته می‌شود به طوریکه تلاش می‌شود با اجرای برنامه‌های فرهنگی حفاظت از منابع طبیعی را عمومی‌سازی کنیم.

نباید فراموش کرد حفظ و نگهداری منابع طبیعی یک وظیفه ملی محسوب می‌شود و کوتاهی در آن امری نابخشودنی است از این رو، علاوه بر اینکه مردم بیش از پیش مراقب محیط طبیعی و منابع جنگلی اطراف خود باشند، حفاظت از این منابع ارزشمند را به عنوان یک مطالبه جدی از مسئولان طلب کنند.

به گزارش ایرنا، پوشش گیاهی، مراتع، جنگل‌ها و فضای سبز در هر کشوری جزو سرمایه‌ها و ثروت آن جامعه به حساب می‌آید و حفاظت از این گنجینه ارزشمند در توسعه و آبادانی کشور نقش مهمی ایفا می‌کند. این منابع طبیعی اهمیت زیادی در فرایند توسعه اقتصادی کشور دارد تا آنجا که کارشناسان اقتصادی معتقدند این فرایند نقش موثری در اقتصاد مقاومتی کشور ایفا می‌کند.

کارشناس اداره مهندسی خدمات سنجش از دور با اشاره به بحران‌های موجود همچون کم‌آبی، جنگل‌زدایی، گرد و غبار و فرو نشست زمین، با استناد به آمارهای موسسه منابع آب جهانی اعلام کرد که ایران با مصرف بیش از ۸۰ درصد از منابع اب تجدیدپذیر خود با تنش آبی مواجه است.

به گزارش زیست آنلاین، امروزه معضلات محیط‌زیست و تنوع آن برای ساکنان کره زمین به بحرانی روزمره تبدیل شده است. کارشناس اداره مهندسی خدمات سنجش از دور در خصوص این بحران‌ها می‌گوید کم‌آبی، جنگل‌زدایی، گرد و غبار، خشکسالی و فرسایش خاک از مهم‌ترین بحران‌های موجود هستند.

فرزانه رحیمی معتقد است «روابط و بر هم کنش میان انسان و طبیعت که شامل سنگ کره (لیتوسفر)، آب کره (هیدروسفر)، هواکره (اتمسفر) و بیوسفر و اکوسیستم‌های گوناگون آن، تعریف ساده محیط‌زیست است.» او با این توضیح کوتاه به سوالات مهمی پاسخ می‌دهد که این روزها به چالش محیط زیست تبدیل شده‌اند.
بحران‌های محیط‌زیست جهان و ایران

سالیان سال است که انسان روی زمین زندگی می‌کند و خود را با تغییرات محیط زیست اطراف خود وفق داده‌ است. اگر نیاز به رودخانه بوده، رودخانه بنا کرده‌اند. اگر به آب‌های زیرزمینی نیاز داشتند، شروع کردند به حفر قنات. این‌کارها تا یک جایی مشکلات انسان‌ها را حل می‌کرد اما از آن حد به بعد، انسان‌ها بیش از توان طبیعی هر منطقه‌ای از آن بهره‌‎برداری کرده و به آن آسیب رسانده‌اند. سرآغاز بحران‌های محیط‌زیستی شاید از همین نقطه آغاز شده باشد.

این کارشناس با اشاره به این‌که هر آن‌چه که روی زمین است از جمله خاک، آب، هوا، مانند زنجیره‌ای با تعادل در کنار هم قرار گرفته و به هم پیوسته‌اند، می‌گوید: به هم خوردگی این پیوستگی می‌تواند چارچوب‌های فلسفه زندگی روی زمین را برهم بزند. پیشرفت و توسعه باید روندی پایدار داشته باشند تا منابع روی زمین، برای نسل‌های آینده نیز باقی بماند. استفاده بیش از حد و ناآگاهانه و تخریب هر کدام از این منابع می‌تواند بر منابع دیگر و حیات انسان تاثیر بگذارد.

او تشریح جزئیات بحران‌ها و چالش‌های محیط‌زیستی و مهم ایران را با کم‌آبی آغاز کرد و گفت: موسسه منابع آب جهانی، به تازگی اعلام کرده ایران در رتبه پنجم از جدول کشورهایی است که با تنش آبی روبه‌رو هستند. آماری که نشان می‌دهد یعنی ما بیش از ۸۰ درصد از منابع آب تجدیدپذیر خود را مصرف کرده‌ایم و حدود ۱۷۰ میلیارد متر مکعب برداشت اضافه از آب‌های زیرزمینی داشته‌ایم.

این کارشناس می‌گوید: تنش آبی می‌تواند باعث کوچ و مهاجرت مردم از نقاط کم آب و دارای مشکل به نقاطی شود که بحران‌های زیست‌محیطی کمتری دارند.
جنگل‌زدایی

بحران جنگل‌زدایی دومین مسئله‌ای است که رحیمی به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: با توجه به نظر محققان، آمارها و حتی داده‌های بین‌المللی در گزارش‌های فائو، وضع جنگل‌های ایران رو به وخامت است و در چند دهه اخیر میزان آن‌ها به نصف رسیده است و برداشت چوب از جنگل‌ها و قطع درختان سال به سال بیشتر می‌شود.

نمونه آن جنگل‌های هیرکانی با قدمت ۴۰ میلیون ساله است که از نظر ذخیره ژنتیکی بسیار اهمیت دارد. آتش‌سوزی در جنگل‌ها، ساختن سد، احداث جاده و مسائلی از این دست منجر به از بین رفتن جنگل‌ها می‌شود. البته این معضلات تنها شامل جنگل‌های شمال نمی‌شود بلکه جنگل‌های زاگرس به ویژه جنگل‌های بلوط، ارسباران، ایرانی- تورانی، خلیج‌ عمانی و حرا نیز از این اتفاق بی‌نصیب نمانده‌اند.
گرد و غبار

«گردو غبار از پدیده‌های رایج مناطق خشک و نیمه خشک است. اکثر استان‌های کشور ما با شدت و ضعف‌های متفاوت درگیر این بحران هستند». رحیمی با اشاره به این مسئله می‌گوید: کم آبی دریاچه‌ها، خشک شدن رودخانه‌ها و تالاب‌ها، تامین نشدن حقابه آن‌ها و کاهش پوشش گیاهی، عامل بروز گردو غبارهای داخلی در کشور هستند. برای مقابله با آن و با مکان‌یابی کانون‌های شروع گرد و غبار، می‌توان برای هر منطقه‌ای راهکاری متفاوت داشت از جمله کاشت پوشش گیاهی بومی آن مناطق تا خاک را تثبیت کنند.

او اضافه کرد: در روزهای اخیر شاهد وزش طوفان گرد و غبار در سیستان و بلوچستان هستیم که براثر وزش بادهای ۱۲۰ روزه است ولی موج گرمای شبه قاره هند که این منطقه را نیز متاثر کرده است، همچنین فرسایش خاک و تخریب پوشش گیاهی این منطقه از ایران باعث شده حتی نه فقط ۱۲۰ روز بلکه در تمام مدت سال بوزد که سلامتی ساکنان این منطقه را تحت تاثیر قرار داده است.

خشکسالی

بحران خشکسالی مهم‌ترین بحران زیست محیطی و بزرگ‌ترین چالش کنونی ایران در همه ابعاد است. رحیمی با این توضیح می‌گوید: علاوه بر ویژگی‌های خاص جغرافیایی، توپوگرافی ایران و واقع شدن آن در کمربند خشک نیم‌کره شمالی (نوار بیابانی در ۲۵ تا ۴۰ درجه عرض شمالی و منطقه پرفشار)، افزایش دمای زمین، تغییر در رژیم بارش در ایران، نوسانات شدید بارندگی در مقیاس‌های سالانه، فصلی و روزانه، دستکاری در نظام هیدرولوژیکی، قطع درختان با مقاصد مختلف و استفاده از ۸۰ درصد منابع آب زیرزمینی، این بحران را تشدید کرده است. این بحران حیات کشاورزی، تنوع زیستی و زندگی مردم را به مخاطره انداخته طوری‌که بسیاری از ساکنین مناطق خشک و بیابانی مجبور به ترک محل زندگی خود شده‌اند.

او اضافه کرد: طی دهه‌های اخیر رژیم بارش ایران نامنظم‌تر شده و دیگر زمان بارش‌ها از نیمه آبان تا نیمه اردیبهشت نیست و در دوره کوتاه‌تری رخ می‌دهد و حداقل بارش ها به زیر ۲۰۰ میلی‌متر رسیده است. به‌طور کلی بارش‌ها در ایران ۲۰ درصد کاهش یافته ولی وقوع سیلاب چندین برابر شده است.

وی افزود: هر چند دشت‌های ما توان مقاومت در برابر سیلاب را داشته‌اند، اما به علت ساخت‌وساز در حریم و بستر رودخانه‌ها، ساختن سدها، تخریب پوشش گیاهی و جنگل‌ها و به دنبال آن فرسایش خاک، دو برابر شدن سطح زیر کشت، (تبدیل مراتع و جنگل‌ها به زمین‌های کشاورزی)، این مناطق توان جذب آب را ندارند. تالاب‌ها می‌توانند نقش مهمی در جذب بخشی از آب سیلاب‌ها داشته باشند و آب را داخل خود نگه دارند، ولی با خشک شدن آن‌ها سیل‌ها تشدید شده است.

بحران فرسایش خاک، فرونشست دشت‌های کشور و بحران گرمایش زمین از دیگر مواردی است که می‌توان از آن‌ها به عنوان چالش‌های مهمی که محیط زیست با آن درگیر است، یاد کرد.
پایش بحران‌های زیست‌محیطی با داده‌های ماهواره‌ای

«ماهواره‌ها مانند چشمانی هستند که از فضا بر تغییرات زمین نظارت می‌کنند، هیچ تغییر و تخریبی از چشم آنها دور نمانده و می‌توانند تمام معضلاتی که محیط زیست ما با آن مواجه است را به صورت مستمر پایش کنند.»

کارشناس اداره مهندسی خدمات سنجش از دور با این توضیح می‌گوید: سازمان‌های فضایی به علت واقف بودن به اهمیت دسترسی به هوای پاک، ماهواره‌هایی را با هدف سنجش آلاینده‌های هوا به فضا پرتاب کرده‌اند تا شاخص‌های آلودگی و شدت آن‌ها را اندازه‌گیری کرده و میزان مرگ و میر را کاهش دهند.

به عنوان مثال در اواخر سال ۲۰۱۷، ماهواره سنتینل ۵ توسط سازمان فضایی اروپا به فضا پرتاب شد که می‌تواند میزان و غلظت ذرات معلق در هوا و همچنین منو اکسید کربن، نیتروژن، ازن، آیروسل‌ها را به ویژه در مناطق شهری با دقت زیادی پایش کند.

همچنین تصاویر ماهواره‌های چند طیفی می‌تواند برای پایش میزان رسوبات معلق در آب، آلاینده‌های آب از جمله آلودگی به فلزات سنگین، لکه‌های نفتی، ورود پساب‌ها و حتی ردیابی جلبک‌هایی که بر اثر تغذیه از پساب‌ها در آب رشد کرده و معضل بزرگی را برای ساکنان مجاور بدنه آبی و آبزیان آن به وجود آورده، به ما کمک کنند.

برای شناسایی مناطق گرم به ویژه در کلان‌شهرها می‌توان دمای زمین را توسط باندهای حرارتی تصاویر ماهواره‌ای پایش کرد و برای کاهش حرارت منطقه تمهیداتی اندیشید. مورد دیگر شناسایی مناطق مستعد فرونشست با کمک تصاویر راداری و تعیین نرخ فرونشست با دقت بالا است که می‌تواند در آن مناطق اقدام به تغذیه آب‌خوان‌ها کرد.

به گزارش ایرنا، همچنین تصاویر ماهواره‌ای تغییرات کاربری زمین، قطع درختان به ویژه در دل جنگل‌ها را پایش می‌کند. به‌علاوه این داده‌ها قادرند فرسایش و رطوبت خاک، سطح زیر کشت، آفات گیاهی، پوشش برف و برآورد روان‌آب‌ها بعد از ذوب برف‌ها و بسیاری از موارد دیگر را مورد سنجش قرار دهند.

 کارشناسان برزیلی نسبت به افزایش موارد آتش‌سوزی‌های جنگلی در آمازون هشدار دادند.

به گزارش زیست آنلاین، طبق اعلام مرکز تحقیقات فضایی برزیل در سال جاری آتش‌سوزی‌های جنگلی در جنگل‌های استوایی آمازون به رکورد بالایی رسیده و تاکنون ۷۲ هزار و ۸۴۳ مورد حریق شناسایی شده‌ است.

کارشناسان با بیان اینکه در مقایسه با دوره زمانی مشابه سال ۲۰۱۸ افزایش ۸۳ درصدی در آتش‌سوزی‌های جنگلی داشته‌ایم، اظهار داشتند: تصاویر ماهواره‌ای حاکی از ۹۵۰۷ مورد آتش‌سوزی جنگلی جدید از روز پنج‌شنبه است.

بیشتر این آتش‌سوزی‌ها در منطقه آمازون گزارش شده که زیستگاه بزرگترین جنگل‌های استوایی جهان است و برای مقابله با گرمای جهانی ضروری هستند.

به گزارش اسکای نیوز، موارد آتش‌سوزی‌های جنگلی با روی کار آمدن «ژائیر بولسونارو» رئیس‌ جمهوری محافظه‌کار برزیل افزایش یافته‌ است. او با نادیده گرفتن نگرانی‌های بین المللی نسبت به گسترش جنگل‌زدایی اظهار داشته‌ است که منطقه آمازون را برای کشاورزی و معدن‌کاری آماده خواهد کرد.

ساخت و سازها در منطقه حفاظت شده جهان نما در زیارت گرگان مدتی است به تیتر اصلی رسانه‌ها تبدیل شده است؛ منطقه‌ای که در سکوت دستگاه های مسئول از یک بافت روستایی به شهری با آپارتمان‌های چندین طبقه در جنوب گرگان تبدیل شد و حالا هم این فاجعه در نقطه‌ای دیگر از این منطقه حفاظت شده در دهکده ییلاقی جهان نما در کردکوی در حال تکرار است.

به گزارش زیست آنلاین، منطقه حفاظت شده جهان نما و شبکه حفاظتی آن یک اکوتون (فصل مشترک دو زون متفاوت) است و با تنوع زیستی منحصر به فرد انواع اکوسیستم کوهستان، جنگل، دشت و آبی و دریایی را در خود جای داده است.

منطقه حفاظت شده جهان نما جزو ذخایر ژنتیکی است و در کنار تنوع زیستی منحصر به فرد آن که محل زندگی کَل، بُز، قوچ، میش، مرال و انواع پستانداران است در آبان ماه محل استراحت و کریدور اصلی پرندگان مهاجر از جمله شاهین ها، عقاب ها و کرکس ها و … است.

چند وقتی است مسئولان محلی پیگیر تأمین زیرساخت‌ها در دهکده‌های ییلاقی جهان نما هستند. فرماندار کردکوی دراین باره به خبرنگار مهر اظهار کرد: در جهان نما سکنه ثابت نداریم و این منطقه در زمستان قابل زندگی نیست اما در یکسال اخیر طرح هادی آن را مصوب و ابلاغ کرده‌ایم.

ابراهیم قدمنان با اشاره به اینکه تصویب و ابلاغ طرح هادی جهان نما باعث شده ۹۰ درصد ساخت و سازها در بافت روستا انجام شود، افزود: تمام ساخت و سازهای غیرمجاز در منطقه را تخریب می‌کنیم و اجازه نمی‌دهیم ساخت و سازهای بی‌ضابطه بلای جان منطقه شوند.

وی ادامه داد: یکسری مشکلات در جهان نما وجود دارد که پیگیر حل آن هستیم و تاکنون مکاتباتی با وزیر نیرو و معاون رئیس جمهور برای حل این مشکلات داشته‌ایم.
موافقت وزیر نیرو با برق رسانی به جهان نما

فرماندار کردکوی اضافه کرد: راه دسترسی به روستاهای درازنو، جهان نما و حاجی آباد مناسب نیست و در تأمین آب و برق در منطقه هم با مشکلاتی مواجه هستیم؛ مشکل آب را با جمع کردن خودیاری از مردم و تخصیص ۱۰۰ میلیون تومان اعتبار حل کرده و تلاش داریم بتوانیم همان‌گونه که موافقت وزیر نیرو برای برق رسانی به منطقه را جلب کردیم نظر مثبت محیط زیست را هم کسب کنیم.

وی تصریح کرد: انتظار داریم محیط زیست با برق رسانی به جهان نما موافقت کند چرا که هم‌اکنون تمام روستاها و کوهستان های استان برق رسانی شده‌اند و ماهم انتظار داریم با توجه به مجوزهای داده شده از سوی میراث فرهنگی برای اجرای طرح‌های بوم گردی مشکل تأمین برق منطقه هم حل شود.

در شرایطی که فرماندار از تصویب و ابلاغ طرح هادی جهان نما خبر داده و می‌گوید تمام ساخت و سازهای غیرمجاز در منطقه را تخریب می‌کنیم اما ۳۰ هکتار از وسعت ۳۰ هزا و ۶۷۰ هکتاری منطقه حفاظت شده جهان نما مستثنیات اعلام شده که ساخت و سازهای غیرمجاز و تغییر کاربری ها در این مستثنیات بلای جان این منطقه شده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان دراین باره اظهار کرد: براساس ماده ۱۶ قانون حفاظت و بهسازی، در مناطق تحت مدیریت، محیط زیست قائم مقام دستگاه‌های مسئول در اراضی ملی است و باید بر ساخت و سازها نظارت کند.

محمدرضا کنعانی با بیان اینکه بر اساس ماده ۵۶ تفکیک اراضی دولتی و مستثنیات بر عهده منابع طبیعی است چراکه نقشه‌ها در دست آن‌هاست، افزود: با پیگیری‌هایی که در بازرسی کل کشور انجام شد مقرر شد نقشه اراضی ملی و مستثنیات را در اختیار ادارات کل محیط زیست قرار دهند.

وی ادامه داد: با پیگیری‌های انجام شده نقشه اراضی ملی و مستثنیات جهان نما را از منابع طبیعی سمنان و گلستان تحویل گرفتیم اما هیچ کدام کاداستر (محدوده بندی یا حدنگاری یا کاداستر: فهرست نقشه‌برداری ثبتی است یعنی آن نوع نقشه‌برداری که ارزش حقوقی داشته باشد و بتوان بر اساس مرزهای آن سند مالکیت صادر کرد) شده نیست.

مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان توضیح داد: وقتی نقشه‌ها کاداستر شده نیست این مشکل را ایجاد می‌کند که ما نمی‌توانیم موقعیت را شناسایی کنیم که این تغییر در اراضی ملی است یا مستثنیات؛ در اراضی ملی تکلیف قانونی با محیط زیست است و در اراضی مستثنیات امور اراضی جهادکشاورزی باید ورود کند و جلوی ساخت و سازهای غیرمجاز را بگیرد.

وی تاکید کرد: ۳۰ هکتار از اراضی منطقه حفاظت شده جهان نما مستثنیات اعلام شده و هم اکنون منابع طبیعی گلستان اعلام می‌کند همه موارد مربوط به این منطقه به محیط زیست تحویل شده است اما واقعیت این است که فقط نقشه ها تحویل شده و منطقه تحویل میدانی نشده است.
برق رسانی به جهان نما میسر نیست

کنعانی با تأکید بر اینکه اجازه نمی‌دهیم جهان نما به زیارت دیگر تبدیل شود، یادآور شد: بحث انتقال برق به جهان نما مسبوق به سابقه است و قبلا این موضوع بررسی شده و سازمان محیط زیست اعلام کرده بود امکان برق رسانی به جهان نما میسر نیست اما به فرماندار هم پیشنهاد دادیم برای تامین برق در جهان نما به سمت انرژی پاک (پنل‌های خورشیدی و بادی) بروند ما در ایستگاه محیط بانی جهان نما آن را تجربه کرده‌ایم.

وی تصریح کرد: خیلی مطمئن نیستم که طرح هادی جهان نما مصوب شده باشد اما اگر هم مصوب شده باشد شرح خدماتی دارد و به شدت پایبند هستیم که الزامات زیست محیطی در محدوده روستا اجرا شود.

در حالی که مدیرکل محیط زیست گلستان با تردید به موضوع تصویب طرح هادی جهان نما اشاره می‌کند اما رئیس بنیاد مسکن کردکوی با اشاره به اینکه ابلاغ طرح هادی مانع ساخت و سازهای غیرمجاز در جهان نما شده است، به خبرنگار مهر گفت: جهان نما در سال ۱۳۹۱ کد روستایی دریافت کرد و طرح هادی ۴۰ هکتاری آن تهیه و ابلاغ شده است.

هدایت زنگانه افزود: محیط زیست مخالف اجرای طرح هادی در جهان نما بود اما به اعتقاد ما با تصویب طرح هادی مانع ساخت و سازهای غیرمجاز شده ایم و اجازه ندادیم اتفاقی که در درازنو افتاد در جهان نما تکرار شود.

وی توضیح داد: با توجه به اینکه بافت این روستا گردشگری و حفاظت شده است ضوابط و شرایط خاص برای ساخت و ساز در آن تعیین شده به عنوان مثال اجازه ساخت بنای بیشتر از یک طبقه داده نمی شود و کف کرسی بیشتر از ۱.۵ متر نمی تواند باشد و در نوع مصالح به کار رفته در نما هم محدودیت قائل شده‌ایم.
می‌خواهند در جهان نما حیاط خلوت داشته باشند

گرچه رئیس بنیاد مسکن کردکوی از تعیین ضوابط خاص در طرح هادی جهان نما خبر می‌دهد اما عضو کمیسیون مناطق حفاظت شده IUCN معتقد است دریافت کد روستایی برای جهان نما و تأمین زیرساخت‌ها در آن بهانه‌ای برای دست اندازی به منابع طبیعی و محیط زیست این منطقه است.

مزدک دربیکی به خبرنگار مهر اظهار کرد: جهان نما منطقه حفاظت شده است؛ در اسناد تاریخی حداقل در حدود ۱۵۰ سال گذشته جهان نما به دلیل شرایط اقلیمی و دسترسی هیچگاه سکونت دائمی نداشته و منطقه ییلاقی بوده است.

وی یادآور شد: بر اساس اسناد تاریخی تنها در حاجی آباد و زیارت در منطقه حفاظت شده جهان نما شاهد سکونت دائم بوده‌ایم و آنچه امروز به عنوان روستای جهان نما از آن یاد می‌شود دهکده های ییلاقی پراکنده کفشگیری محله و سعدآباد محله بوده‌اند.

این دکترای محیط زیست افزود: زیارت که تکلیفش مشخص است و غده سرطانی منطقه حفاظت شده جهان نما در گرگان است و حاجی آباد هم مشکلی ایجاد نمی‌کند اما از سال ۱۳۸۴به بعد که محیط زیست نظارت کافی در جهان نما نداشت به بهانه‌های مختلف به منابع طبیعی و محیط زیست منطقه دست‌اندازی شد و دست اندازی‌ها به صورت ساخت وساز خودش را نشان داد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: یکسری افراد سودجو که قطعا مسئولان دولتی هم در جمع آن‌ها هستند تلاش دارند همان کاری را که در درازنو و زیارت کردند در جهان نما انجام دهند اما محیط زیست باید مقاومت کند.

دربیکی گفت: در دهه اخیر دوستانی که منافع شان ایجاب می‌کند در جهان نما حیاط خلوت داشته باشند، دنبال دریافت کد روستایی برای این منطقه ییلاقی بودند که متاسفانه با نفوذ به وزارت کشور برای منطقه ‌ای که خانوار ثابت ندارد کد روستایی دریافت کرده و طرح هادی تعریف کردند اینجا اداره کل محیط زیست گلستان کوتاهی کرد اما الان محیط زیست باید محکم بایستد و طبق قانون حق با محیط زیست است و به هیچ عنوان نباید طبق قانون اجازه برق رسانی به مستثنیات را بدهد.

وی تاکید کرد: برق رسانی به جهان نما توجیه فنی و اقتصادی ندارد و برق رسانی به آن شو تبلیغاتی و سوء استفاده از بیت المال و منابع ملی است برای عده‌ای که می‌خواهند چند ماهی در مناطق ییلاقی خوشگذرانی کنند؛ بحث خدمت‌رسانی به مردم نیست بلکه می‌خواهند بلایی را که بر سر زیارت و دهها منطقه ییلاقی در گلستان آورده‌اند در جهان نما تکرار کنند.

به گزارش مهر، تأمین زیرساخت‌ها در جهان نما که به بام گلستان معروف است نه تنها توجیه فنی و اقتصادی ندارد و محیط زیست باید مانع اجرای آن شود بلکه به گفته کارشناسان محیط زیست بهانه‌ای برای دست‌اندازی به منابع طبیعی و محیط زیست منطقه است و قابل پیگیری از سوی دستگاه‌های نظارتی است.

بسیاری از کشاورزان برای پاکسازی زمین از بقایای کشاورزی پس از برداشت محصول، آنها را می سوزانند غافل از اینکه این کار، عوارض ناخوشایندی را بر جای گذاشته و سلامت محیط زیست را به خطر می‌اندازد.

به گزارش زیست آنلاین، سوزاندن کاه و کلش هر ساله در تابستان به ویژه بعد از برداشت محصول کشاورزی، در استان های شمالی کشور مشاهده می شود، بسیاری از کشاورزان از مضرات و معایب آن ناآگاهند البته اهداف مختلفی از سوی کشاورزان برای این کار عنوان می شود که از جمله می توان آماده سازی زمین برای کشت دوم ، از بین بردن آفات گیاهی و بیماری ها ، جلوگیری از ایجاد محیط مناسب تکثیر این آفات و بیماری هایی از جمله لارو زنبور ساقه خوار برنج – پوسیدگی ساقه برنج و …) و ایجاد سهولت بیشتر در عملیات کاشت و داشت اشاره کرد.

یکی از کشاورزان برنجکار گیلانی با بیان این که سوزاندن کاه و کلش بعد از برداشت برنج، کاری است که از قدیم به جا مانده و توسط کشاورزان انجام می شود، گفت: تصور اینست که با این کار همه علف های هرز، حشرات و کرم های زمین از بین می رود و زمین برای سال زراعی آینده آماده می شود.

عسکر همتی بیان داشت: علاوه بر این بعد از برداشت محصول کاه و کلش باقی مانده، برای بسیاری از کشاورزان استفاده ای ندارد بنابراین نسبت به آتش زدن آن اقدام می کنند.

وی با بیان این که کشاورزان از مضرات سوزاندن کاه و کلش اطلاع ندارند و بر اساس سنتی قدیمی این کار را انجام می دهند، خاطر نشان کرد: اگر کشاورزان از معایب این کار آگاهی داشته باشند نسبت به سوزاندن کاه و کلش اقدم نخواهند کرد.

کارشناسان کشاورزی نیز معتقدند سوزاندن کاه و کلش بعد از برداشت محصول، میکرو ارگانیسم های خاک از جمله انواع باکتری، قارچ، جلبک و گلسنگ و همچنین مواد آلی خاک را نابود می‌کند و مواد مغذی زمین را از بین برده و آلودگی محیط زیست را نیز در پی دارد. میزان رشد آفت، ایجاد نقصان جدی در بهره‌وری و میزان محصول برنج برداشت شده و از بین رفتن مواد مغذی داخل خاک و آلودگی محیط زیست از جمله مضرات آتش زدن کاه و کلش هستند که شالیکاران باید به آن توجه بیشتری داشته باشند.

علاوه بر ضرورت اطلاع رسانی به کشاورزان از مضرات به آتش کشیدن کاه و کلش بایستی نسبت به این مهم که سوزاندن کاه و کلش جرم محسوب می شود نیز آگاه شوند؛ بر اساس ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی، هر اقدامی که تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود از قبیل آلوده کردن آب یا توزیع آب آشامیدنی آلوده، دفع غیر بهداشتی فضولات انسانی و دامی و مواد زاید، ریختن مواد مسموم کننده در رودخانه‌ها، زباله در خیابان ها و کشتار غیرمجاز دام استفاده غیرمجاز فاضلاب خام یا پس آب تصفیه خانه های فاضلاب برای مصارف کشاورزی ممنوع می باشند و مرتکبین چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجازات شدیدتری نباشند به حبس تا یک سال محکوم خواهند شد.

همچنین بر اساس ماده ۳۰ آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها، سوزاندن پسماند در محیط آزاد و یا در پسماند سوزهای غیر استاندارد و مغایر با ضوابط و شیوه نامه های مربوط ممنوع است.

پیش از این معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان گیلان هشدار داده بود که بر اساس قانون، متخلفان برای آتش زدن بقایای برنج در شالیزارها دو تا هشت میلیون تومان جریمه نقدی می شوند و در صورت سرایت آتش به مراتع و جنگل ها، از شش ماه تا دو سال مجازات حبس برای مجرمان قابل اعمال است.

جان احمد آقایی با اشاره به اینکه طی سال های اخیر حجم آتش زدن کاه و کلش در سطح استان گیلان تقلیل یافته، بیان داشت: آموزش های ارائه شده درباره فرآوری پسماندها در کاهش اینگونه تخلفات موثر بوده است.

وی با بیان اینکه از ۲۳۸ هزار هکتار شالیزارهای استان، سالانه حدود یک میلیون و یکصد هزار تن کاه و کلش تولید می شود، تصریح کرد: این مقدار پسماند منبع خوبی برای تغذیه دام محسوب می شود که لازم است بدین منظور بستر و زمینه آگاهی رسانی بیشتر به کشاورزان فراهم شود.

آقایی آموزش روستاییان از طریق رسانه ها، نصب بنر و تولید بروشور را در پیشگیری از سوزاندن این پسماندها موثر ارزیابی کرد و از دهیاران خواست تا نقش موثرتری در این زمینه ایفا کنند.
مضرات سوزاندن کاه و کلش

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان گیلان روز شنبه در این باره بیان داشت: سوزاندن کاه و کلش موجب بروز مشکلات تنفسی، آلودگی هوا و بوی نامطبوع می شود و ضروریست تا کشاورزان از این کار جلوگیری کنند.

محمد عباسی با تشریح معایب و مشکلات سوزاندن کاه و کلش بیان داشت: افزایش سرعت فرسایش خاک، افزایش مصرف کود­های شیمیایی، کاهش مقاومت گیاهان در برابر آفات و بیماری ها، کاهش مواد مغذی خاک، افزایش اسیدی شدن خاک و کاهش مواد آلی خاک، افزایش تلفات جاده­ای به دلیل کاهش میدان دید، سرایت آتش به مزارع اطراف و از بین بردن محصولات آنها و افزایش بیماری های مرتبط با آلودگی هوا مانند آسم و سرطان ریه از جمله مضرات سوزاندن کاه و کلش توسط کشاورزان است.

وی با بیان اینکه برای کاهش و حذف سوزاندن کاه و کلش می توان از روش های جایگزین استفاده کرد، افزود: خرد کردن و پخش یکنواخت بقایا و شخم زدن زمین به جای تلنبار کردن در یک نقطه، بسته‌بندی، فروش کاه و کلش به دامداران و افزایش درآمد، چراندن دام در مزارع پس از برداشت، گیاه خاک کردن (کمپوست) بقای کاه و کلش و پاشیدن کود اوره بر روی بقایا برای تجزیه زودتر کاه و کلش از روش های جایگزین به جای سوزاندن کاه و کلش است.

عباسی با تاکید بر ضرورت ارتقاء سطح آگاهی کشاورزان درباره مضرات سوزاندن کاه و کلش اظهار داشت: دانشگاه علوم پزشکی گیلان بر اساس وظایف خود در راستای صیانت از سلامت عمومی و به منظور پیشگیری از صدمات ناشی از سوزاندن کاه و کلش که منتج به آلودگی محیط زیست می­ شود ، هر ساله اقداماتی را در دستور کار دارد.

وی برگزاری همایش در مناطق مختلف گیلان، برگزاری جلسه های درون بخشی در شهرستان ها، توزیع هشت هزار بسته آموزشی، نصب بنرها در سطح شهرستان ها با مضامین مضرات سوزاندن کاه و کلش، آموزش به بهورزان و کارشناسان بهداشت محیط و آموزش به کشاورزان توسط بهورزان و کارشناسان بهداشت محیط شهرستان­ های تابعه را از مهمترین اقدامات انجام شده از سوی دانشگاه علوم پزشکی گیلان در سال گذشته در زمینه پیشگیری از سوزاندن کاه و کلش توسط کشاورزان عنوان کرد.

به گزارش ایرنا، گیلان دارای ۲۳۸ هزار هکتار شالیزار است که هر ساله از کشت آنها حدود ۷۵۰ هزار تن برنج سفید به دست می آید. تا زمان حاضر در نزدیک به ۳۰ درصد از مزارع شالیزاری استان ظهور خوشه های طلایی برنج گزارش شده که بیشترین سطح خوشه دهی در شهرستان های ماسال و صومعه سراست.