افسارگسیختگی کاغذ در بازار آزاد چه تأثیری بر نمایشگاه کتاب تهران خواهد داشت؟
به گزارش قدس آنلاین، بازار کاغذ همچنان درگیر التهاب روزهای نخست سال جدید است. قیمت‌ها در این بازار به‌ویژه در حوزه کاغذ تحریر، در دو هفته گذشته سیر صعودی داشته است. قیمت هر بند کاغذ تحریر ۷۰ گرمی از بندی ۷۳۰ هزار تومان در روزهای پایانی سال به بندی ۸۴۰ تا ۸۵۰ هزار تومان رسیده است.
دلایل بسیاری برای گرانی در بازار کاغذ برشمرده شده است؛ از افزایش قیمت جهانی آن تا سودجویی تاجران و برهم خوردن نظم عرضه و تقاضا در پی بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها و رجوع ناشران به بازار در آستانه نمایشگاه کتاب تهران.
با این حال به نظر می‌رسد که قیمت کاغذ این روزها در بازار آزاد با حباب نیز همراه شده است و حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد قیمت‌های فعلی حباب و کاذب هستند. اگرچه فعالان این بازار در هفته‌های گذشته خود نیز از وضعیت افزایش قیت تعجب کرده و توصیه به عدم خرید از بازار کرده‌اند، اما ناشران به عنوان یکی از مصرف‌کنندگان مهم کاغذهای تحریر این روزها از شاکیان اصلی بازار کاغذ هستند، چرا که از یک سو نمایشگاه کتاب تهران پس از دو سال وقفه قرار است برگزار شود و آوردگاه اقتصادی خوبی برای بنیه ضعیف نشر به شمار می‌رود و از سویی دیگر برای انتشار کتاب‌هایشان نیازمند کاغذ هستند. بخشی از این کاغذ از طریق کمیته تخصیص کاغذ دولتی وزارت ارشاد تهیه شده و بخشی دیگر طبیعتا باید از بازار آزاد تهیه شود.
اما وضعیت این روزهای بازار کاغذ چه تاثیری بر بازار نمایشگاه کتاب تهران خواهد داشت؟ آیا می‌توان گفت که گرانی کاغذ روند انتشار کتاب برای عرضه در نمایشگاه کتاب را مختل خواهد کرد یا ناشران کتاب‌هایشان را با کاغذهای سال گذشته چاپ و منتشر کرده‌اند؟ این سؤالی است که ناشران باید پاسخ دهند.
علی‌اکبر تورانیان، مدیر انتشارات شهرآب، از جمله ناشرانی است که از وضعیت این روزهای بازار کاغذ شاکی است. او در گفت‌وگو با تسنیم ضمن اشاره به تأثیرگذاری این افزایش قیمت بر تولید ناشران گفت: نوسانات قیمت کاغذ در ایران طبیعتاً همیشه روی تولید ناشران تأثیر داشته است. دولت باید به شیوه‌ای این موضوع را مدیریت کند تا کاغذ با شرایط مناسب و قیمت مناسب در اختیار ناشران قرار گیرد وگرنه عملاً جریان تولید کتاب با مشکل مواجه خواهد شد.
مدیر شهرآب: وزارت ارشاد بحث کاغذ را مدیریت کند
وی ادامه داد: امروز تولید کتاب هزینه سنگینی می‌برد،ما تنها با افزایش قیمت کاغذ مواجه نیستیم، تعرفه‌ها در سایر بخش‌ها نیز افزایش داشته است، تعرفه چاپخانه بیش از دو برابر افزایش پیدا کرده است، با این اوصاف عملا با توجه به نقدینگی محدود ناشران نمی‌توانند موفق باشند. وزارت ارشاد باید بحث کاغذ را مدیریت کند.
تورانیان با اشاره به وابستگی کشور به واردات کاغذ اضافه کرد: بیش از ۸۵ درصد کاغذ مورد نیاز کشور ما از طریق واردات تأمین می‌شود. متأسفانه در سال‌های قبل کار جدی روی صنعت تولید کاغذ انجام نشده است، حتی کارخانه‌ها با مشکل بروزرسانی مواجه بودند، حتی تولید هم این اواخر در حوزه تحریر به صفر رسیده بود. اما با تغییر دولت توجه بر بحث تولید داخل متمرکز شد و با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام شده بخش مهمی از کاغذ مورد نیاز قرار است در داخل تولید شود.اما تا رسیدن به تولید باید نیاز را با واردات تامین کرد.
مدیر شهرآب: گرانی روی بازار نمایشگاه کتاب تاثیر ندارد
مدیر انتشارات شهرآب در پاسخ به این پرسش که گرانی کاغذ چه تاثیری بر روند انتشار کتاب در این انتشارات داشته است، گفت: ما کتاب‌هایمان را قبل از عید منتشر کردیم، پس عملاً روی بازار نمایشگاه کتاب برای ما تأثیری ندارد. الآن هم اگر کاغذ ارزان در اختیار داشته باشیم، کتاب به نمایشگاه نمی‌رسد. اما نگاه مقطعی نباید داشت، نمایشگاه ۱۰ روز است و بعد از آن چه؟.
مدیر محراب قلم: ناشران کم‌کار امکان تولید با قیمت‌های فعلی را ندارند
عبدالعظیم فریدون مدیر انتشارات محراب قلم معتقد است که گرانی در بازار کاغذ در آینده موجب از میان رفتن ناشران خرد می‌شود. وی می‌گوید: به صورت طبیعی ناشران کم‌کتاب چون گردش کار پایینی دارند، امکان تولید با کاغذ بازار آزاد را ندارند. امکان فروش نیز به حداقل می‌رسد و بنابراین از دو طرف ضربه می‌خورند.
وی در پاسخ به این پرسش که گرانی کاغذ تاثیری روی روند انتشار کتابهای شما گذاشته است، یا خیر؟ می‌گوید: ما بخشی از کاغذ را یارانه‌ای و بخشی دیگر را از بازار آزاد تهیه کردیم، روند سوددهی برایمان پایین بوده اما تلاش کردیم عناوین کاهش پیدا نکند و تعداد چاپ اولی‌هایمان بر تجدید چاپی‌ها فزونی داشته باشد.
یکی از نکات جالب توجه در آمارهای نشر در سال ۱۴۰۰ در حوزه کودک و نوجون فزونی یافتن عناوین تجدید چاپی بر چاپ اولی بود، این موضوع نشان دهنده ضعیف‌تر شدن اقتصاد نشر در این حوزه است، هزینه‌های چاپ کتابهای چاپ اول نسبت به تجدید چاپ بنا به گفته کارشناسان بین دو تا هفت برابر متغییر است؛ بنابراین ناشران روی کتابهای کم‌هزینه‌تر سرمایه‌گذاری می‌کنند.
این موضوعی است که فریدون نیز به آن اشاره کرد و گفت: با توجه به قیمت‌های فعلی طبیعتاً روند انتشار تجدید چاپی‌ها افزایش بیشتری پیدا می‌کند. ناشران کتاب کودک و نوجوان یا افزایش قیمت می‌دهند تا هزینه‌ها به صرفه باشد یا به سمت رمان‌های ترجمه رفتند که هزینه‌های کمتری نسبت به تألیف دارد.
مدیر محراب قلم: افزایش هزینه‌ها بازار تالیفی‌ها را از رونق می‌اندازد
بنا به گفته فریدون؛ افزایش هزینه‌های تولید در صنعت نشر منجر به این خواهد شد که بازار کتابهای تألیفی از رونق بیفتد و تولید محتوای جدید کمتر صورت گیرد. از دیگر سو، بازار ترجمه‌ای‌ها پررونق‌تر از گذشته شده است.
وی معتقد است که قیمت‌های فعلی بر بازار نمایشگاه کتاب تأثیری نخواهد داشت، زیرا ناشران آثار نمایشگاه را زودتر منتشر کرده‌اند و قیمت‌های فعلی بازار پس از نمایشگاه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
رضا حاجی‌آبادی، مدیر انتشارات هزاره ققنوس، اما معتقد است که قیمت‌های فعلی بر بازار نمایشگاه کتاب هم تأثیر خواهد گذاشت؛ زیرا برخی از ناشران از جمله خود او برای هر کتاب جداگانه کاغذ می‌خرند و این روزها هم در حال چاپ کتاب‌هایشان هستند.
مدیر هزاره‌ققنوس: امروز حتی گوجه فرنگی دغدغه مردم شده است ولی کتاب نه
وی همچنین با انتقاد از عدم فرهنگ‌سازی مناسب در سالیان گذشته درباره فرهنگ مطالعه افزود: امروز گوجه فرنگی هم دغدغه مردم شده است ولی کتاب همچنان دغدغه نیست.
برخی ناشران بسازبفروش شده و برخی کافه زده‌اند
حاجی‌آبادی از خارج شدن ناشران بسیاری از حوزه نشر در سال‌های گذشته خبر داد و یادآور شد: برخی از ناشران دفاتر بازیگری زده‌اند، برخی دیگر بساز و بفروش شده‌اند و برخی هم دفتر نشر خود را تبدیل به کافه کرده‌اند.
وی گفت: ما ناشران از روی عشق و علاقه به کار فرهنگی می‌پردازیم، وگرنه کار در حوزه نشر اگر نگوییم حماقت است، اصلا به صرفه نیست.
افزایش تعرفه‌ها شمارگان را پایین‌تر می‌آورد
وی افزایش قیمت کاغذ و سایر تعرفه‌های چاپ را موجب پایین آمدن شمارگان دانست و اضافه کرد: دو سال پیش دو نمایشنامه دفاع مقدس را در قالب کتابی با قیمت هفت هزار تومان منتشر کردم. امروز برای تجدید چاپ این کتاب قیمت را ۲۸ هزار تومان محاسبه کردم اما باز هم تصور نمی‌کنم با این قیمت سودی عایدم شود.
مدیر سپیده‌باوران: تعلیق چاپ برخی عناوین به دلیل گرانی کاغذ
عابس قدسی، مدیر انتشارات سپیده باوران، نیز از جمله ناشرانی است که می‌گوید وضعیت امروز بازار کاغذ بر بازار نمایشگاه نیز تأثیر خواهد داشت. او گفت: ما چاپ چند عنوان از کتابها را به خاطر گرانی کاغذ تعلیق کردیم.
رضانیا مدیر انتشارات کوله‌پشتی نیز معتقد است که متأسفانه بازار کاغذ مثل کالاهای دیگری که عمدتاً وارداتی هستند، شرایط بسیار سخت و بغرنجی را برای اهالی کتاب به وجود آورده است.
وی ادامه داد: متأسفانه در آستانه نمایشگاه بین‌المللی کتاب و بعد از چند سال وقفه در برگزاری فیزیکی نمایشگاه کتاب شرایط کاغذ به گونه‌ای رقم خورده که ناشرانی زیادی برای تامین کاغذ مورد نیاز کتابهای نمایشگاه دچار مشکلات شده‌اند.
مدیر کوله‌پشتی: کاغذها را به تجدید چاپی‌ها اختصاص دادیم
رضانیا یادآور شد: ما در انتشارات کتاب کوله‌پشتی با توجه به شرایط فوق، اقدام به تامین کاغذ کتاب‌هایی که دارای مخاطب بیشتری هستند، کردیم و برای سایر کتابها نیز تا حد ممکن با تعداد نسخه‌های کمتر در نمایشگاه شرکت خواهیم کرد.در شش ماه گذشته ما بخش اعظمی از کاغذی که تهیه کردیم را به تجدید چاپی‌ها اختصاص دادیم و متاسفانه این باعث شد تا روند تولید عناوین جدید کند شود.
در عین حال که عده‌ای معتقد هستند، بازار کاغذ بر وضعیت عرضه کتاب‌هایشان در نمایشگاه کتاب سایه انداخته است، از نظر نباید دور داشت که روند توزیع کاغذ دولتی توسط وزارت ارشاد در ماه‌های گذشته توانسته بخشی از کاغذ مورد نیاز ناشران را تامین کند. در عین حال با ورود محموله‌های جدید که توسط قوه قضائیه رسیدگی شده‌اند به چرخه توزیع می‌توان تا اندازه‌ای نگرانی‌ها را برطرف کرد.
کما اینکه هفته گذشته رئیس کل دادگستری استان هرمزگان از تحویل یک محموله ۳ هزار تنی کاغذ تحریر به وزرات ارشاد برای توزیع ظرف یک هفته آینده خبر داده بود. از دیگر سو، کمیته تخصیص، توزیع و نظارت بر کاغذ نیز امروز جلسه‌ای خواهد داشت تا بر درخواست‌های ناشران رسیدگی کند.
به هر روی، نمی‌توان کتمان کرد که وضعیت بازار کاغذ بر بازار نمایشگاه کتاب تاثیر ندارد، درست است که بسیاری از کتابها تا پایان سال منتشر شده‌اند، اما همه ساله فروردین ماه و حتی اردیبهشت نیز شاهد جنب و جوش ناشران برای رساندن کارهای تازه به نمایشگاه هستیم و برخی از ناشران در روزهای میانی نمایشگاه کتابهای داغ خود را به دست مخاطبان می‌رسانند. علاوه بر این وضعیت این روزهای بازار کاغذ قطعا تاثیرات خاص خود را در بازار خواهد داشت، چرا که عمده ناشران دست از چاپ کتابهای تازه که بازار نامطمئن‌تری نسبت به تجدید چاپی‌ها دارند و هزنیه‌های تولیدشان نیز بیشتر است شسته‌اند.
بنابراین بازار کاغذد بر تولیدات پس از نمایشگاه تأثیرگذار خواهد بود، مگر اینکه تولید داخل که وعده رئیس جمهور بوده و توسط وزارتخانه‌های صمت و فرهنگ و ارشاد اسلامی دنبال می‌شود و به نتایج خوبی هم رسیده است، هرچه سریعتر وارد بازار شده و به دست مصرف‌کنندگان آن برسد.
معاونت فرهنگی وزارت ارشاد که تولید کاغذ را دنبال می‌کند. بنا به گفته یاسر احمدوند؛ به دنبال کاهش قیمت تمام شده تولید داخل است، این کاهش قیمت ملزوماتی را در سایر بخش‌ها دارد.
احمدوند پیش از این در این زمینه به تسنیم گفته بود: قیمتی که کارخانه چوب و کاغذ مازندران اعلام می‌کند، می‌تواند پایین‌تر بیایید. مقدماتی لازم دارد که در حال طی کردن آن هستیم. با برخی دستگاه‌های ذی‌ربط در این زمینه وارد مذاکره شده‌ایم؛ وزارت صمت و بانک مرکزی برای تسریع در واردات برخی اقلام مصرفی، وزارت نیرو برای کاهش تعرفه انرژی و… از جمله این دستگاه‌ها بودند. اگر شرایط بهتری برای کارخانه به جهت تولید شکل بگیرد، ما می‌توانیم کاغذ چاپ و تحریر را با قیمت مناسب‌تری تحویل بگیریم.
معاون فرهنگی وزارت ارشاد همچنین درباره پرونده‌های واردات کاغذ با ارز دولتی نیز یادآور شده بود: شرکت‌ها بعد از فراخوان اعلام امادگی کردند که فرم‌ها تحویل داده شده و کمیته‌ای با حضور نمایندگان بخش‌های مختلف این درخواست‌ها را بررسی کرده و تعدادی از متقاضیان انتخاب شده‌اند. این متقاضیان به بانک معرفی شده‌اند و ثبت سفارش انجام شد. ما منتظر تخصیص ارز از سمت بانک مرکزی هستیم که ارز را در اختیار قرار دهد.
به نظر می‌رسد اگر دولت بتواند در کاهش تعرفه‌های تولید مؤثر واقع شود و وزارت ارشاد بتواند پای عقد قرارداد با کارخانه مازندران بیاید، کارخانه مازندران هم ظرفیت ۶۵ هزار تن تحریر سال جاری را که پیشتر وعده کرده بود، به انجام رسانده و در اختیار ناشران قرار می‌دهد. آن وقت شاید بتوانیم حداقل تا پایان سال شاهد آرامش در بازار نشر باشیم. آن زمان است که تب کاغذ در بازار آزاد نیز فروکش خواهد کرد.
منبع: تسنیم
