بایگانی برچسب برای: اقتصادی

علی‌ رغم بارندگی‌های اخیر در ایران، هنوز ۲۳۳ شهر با تنش آبی مواجهند؛ هرچند به دلیل بارش‌ ها نه تنها سدها بلکه ۴۰ تا ۵۰ تالاب بزرگ کشور نیز به میزان قابل توجهی آبگیری شدند.

به گزارش زیست آنلاین، منظور از تنش آب شرب، حداکثر میزان آب مورد نیاز در پیک (اوج) مصرف نسبت به حداکثر ظرفیت تولید یک شهر است. بر اساس بررسی صورت گرفته، ۵۹ شهر کشور امسال از نظر سطح تنش در وضعیت قرمز (یعنی کمبود بیشتر از ۲۰ درصد) قرار دارند و در پیک مصرف روزانه احتمال کمبود آب در آن‌ها وجود دارد.تابستان امسال حدود ۲۸.۶ میلیون نفر از جمعیت کشور در ۲۳۳ شهر تحت تنش آبی قرار داشتند که بارندگی‌ های مناسب سال آبی جاری و بهبود ذخایر سدها موجب شد این رقم نسبت به سال گذشته ۶.۴ میلیون نفر کاهش پیدا کند.

در این سطح از تنش آبی ۲۵ شهر دارای کمبود تولید بیشتر از ۲۰ درصد و دارای مخزن کافی و ۳۴ شهر دارای کمبود تولید بیش‌تر از ۲۰ درصد و کمبود مخزن هستند.تابستان امسال ۳۴ شهر از نظر سطح تنش در وضعیت نارنجی (یعنی کمبود بین ۱۰ تا ۲۰ درصد) قرار دارند و در پیک مصرف روزانه احتمال کمبود آب در آن‌ها وجود دارد. در این سطح نیز ۱۷ شهر دارای کمبود تولید بین ۱۰ تا ۲۰ درصد و دارای مخزن کافی و ۱۷ شهر دارای کمبود تولید بین ۱۰ تا ۲۰ درصد و کمبود مخزن هستند.

۱۴۰ شهر تابستان امسال از نظر سطح تنش در وضعیت زرد قرار دارند، در پیک مصرف ساعتی احتمال کمبود آب در آن‌ها وجود دارد. براساس بررسی صورت گرفته ۱۴ شهر این سطح دارای کمبود تولید کمتر از ۱۰ درصد و کمبود مخازن ذخیره، هفت شهر دارای کمبود تولید کمتر از ۱۰ درصد و دارای مخزن کافی و ۱۱۹ شهر فاقد کمبود تولید و دارای کمبود مخزن هستند.

به گزارش ایسنا، بنا بر اعلام وزارت نیرو، کمبود آب در اوج پیک مصرف تابستان امسال ۱۴ مترمکعب در ثانیه خواهد بود که این رقم در سال گذشته حدود ۲۲ مترمکعب در ثانیه بوده است و بر اساس پیش‌بینی صورت گرفته، بیش‌ترین احتمال تنش در استان‌های اصفهان، بوشهر، خراسان‌رضوی، سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان و هرمزگان رخ خواهد داد.

بر اساس این گزارش، طبق آخرین آماری که از سوی رضا اردکانیان- وزیر نیرو – اعلام شده است؛ ۵۹ شهر از نظر سطح تنش در وضعیت قرمز قرار دارند. به گفته وی این وضعیت لزوما به کمبود منابع آب بر نمی‌گردد و بخشی از آن ناشی از کمبود تجهیزات است. از ۵۹ شهر، ۲۵ شهر کمبود تولید کمتر از ۲۰ درصد دارند اما مخزن آن‌ها کافی است، ۳۴ شهر نیز کمبود تولید بیش از ۲۰ درصد دارند.

یک کارشناس مدل‌ سازی عددی آلودگی هوا با بیان اینکه گرمایش جهانی و تغییر اقلیم در تولید ذرات معلق، ناکس و ازن -که آلاینده‌ های خطرناک هستند- تاثیر قابل توجهی دارند، می‌گوید: در این شرایط تاثیر تغییر اقلیم بر افزایش آلاینده‌ها غیر قابل کتمان است.

به گزارش زیست آنلاین، وجود رابطه بین تغییر اقلیم و آلودگی هوا محل اختلاف است. بر اساس یک دیدگاه تغییر اقلیم و آلودگی هوا ارتباطی با هم ندارند چون گازهای گلخانه‌ای که باعث گرمایش جهانی می‌شوند جدا از آلاینده‌ها هستند، ضمن اینکه تغییر اقلیم در مقیاس جهانی رخ می‌دهد، درحالی‌که آلودگی هوا مقیاس محلی دارد، بنابراین این دو پدیده ربطی به هم ندارند.

در این میان محمودرضا مؤمنی در گفت‌وگو با ایسنا با تأکید بر اینکه تغییر اقلیم یک موضوع پیچیده‌ است و با یک نگاه ساده نمی‌توان در مورد آن اظهارنظر کرد، می‌گوید: نگاه یک طرفه و دلخواه به‌ موضوع تغییر اقلیم باعث به‌اشتباه‌ انداختن تصمیم‌گیران می‌شود. چون بر خلاف اظهارات عده‌ای از کارشناسان، تغییر اقلیم هم در مقیاس منطقه‌ای و هم در مقیاس جهانی رخ می‌دهد.

وی ادامه می‌دهد: حتی پذیرش این استدلال غلط که «تغییر اقلیم در ابعاد جهانی واقع می‌شود و آلودگی هوا در ابعاد منطقه‌ای» ما را به این نتیجه نمی‌رساند که تغییر اقلیم و آلودگی هوا غیر مرتبط هستند چون با وجود آلاینده‌هایی مانند ذرات معلق، ناکس و ازن، ادعای بی‌ارتباطی بین تغییر اقلیم و آلودگی هوا درست نیست.
تاثیر تغییر اقلیم در تشکیل گاز ازن

این متخصص آلودگی هوا در مورد تاثیر تغییر اقلیم در آلودگی هوا توضیح می‌دهد که تغییر اقلیم از طریق افزایش دما و حرارت باعث افزایش تشکیل آلاینده ازن در محیط‌های شهری می‌شود. به این معنا که هر چه دما بالاتر باشد، احتمال تشکیل آلاینده‌ ازن هم بیشتر است. دقت داشته باشیم که ازن هم آلاینده است و هم گاز گلخانه‌ای.

مؤمنی در ادامه ضمن توضیح این نکته که به مقدار انرژی حرارتی منتقل شده در واحد زمان و بر واحد سطح «شار گرمایی» یا «شار حرارتی» گفته می‌شود، می‌گوید: تغییر اقلیم باعث تغییر در دو پارامتر شارهای انرژی‌ سطح زمین (شار حرارتی نهان Latent Heat flux) و شار حرارتی محسوس (Sensible Heat Flux) می‌شود که این دو به‌طور مستقیم بر آلودگی هوا تاثیر می‌گذارند.
تاثیر تغییر اقلیم در انتشار مواد آلی فرّار

این پژوهشگر حوزه تغییر اقلیم همچنین با تأکید بر اینکه تغییر اقلیم منجر به افزایش مواد آلی فرّار ناشی از گیاهان و درختان (BVOC) می‌شود، گفت: با افزایش دما انتشار BVOC افزایش پیدا می‌کند و به‌ تبع آن میزان ذرات معلق و ازن به‌شدت افزایش پیدا می‌یابد. افزون بر این، تغییر اقلیم در نشست آلاینده ازن تاثیر قابل توجهی دارد. از سوی دیگر تغییر اقلیم از طریق افزایش دما باعث افزایش انتشار آمونیاک می‌شود که نقش تعیین‌کننده‌ای در تشکیل ذرات معلق غیرآلی دارد.
نقش تغییر اقلیم در تولید آلاینده ناکس

مؤمنی با اشاره به تاثیر تغییر اقلیم در افزایش آتش‌سوزی‌ جنگل‌ها و مراتع و تاثیر این پدیده در انتشار آلاینده ناکس (NOx)، تصریح می‌کند که تقریبا ۱۵ درصد از انتشار NOx در دنیا ناشی از آتش‌سوزی‌ها است، همچنین باید دقت داشته باشیم که تغییر اقلیم باعث افزایش کربن سیاه و کربن ارگانیک از طریق افزایش آتش‌سوزی‌ها در دنیا می‌شود. این نکته باید مورد توجه قرار گیرد که آتش‌سوزی‌ها بزرگترین منبع ذرات کربنی هستند و باید تاکید کنیم این حریق‌ها در اثر تغییر اقلیم ایجاد می‌شوند پس نمی‌توانیم نقش تغییر اقلیم را در انتشار آلاینده‌ها نادیده بگیریم.

وی در ادامه با اشاره به اینکه بین ۱۰ تا ۲۰ درصد از NOx دنیا ناشی از فرآینده‌های میکروبیولوژیک خاک است، می‌گوید: تغییر اقلیم باعث تغییر در غلظت ذرات بیولوژیک مثل گرده‌های گل، باکتری‌ها، هاگ قارچ‌ها و باقیمانده تجزیه گیاهان می‌شود بنابراین از این طریق هم تغییر اقلیم باعث افزایش آلودگی هوا می‌شود.
نقش تغییر اقلیم در انتشار گرد و خاک

به گزارش ایسنا، این متخصص تغییر اقلیم در پایان با تأکید بر اینکه نقش تغییر اقلیم در تغییر سیستم‌های بارشی می‌گوید: بارندگی‌ها یکی از عوامل حذف آلاینده‌هاست اما با تغییر در میزان بارش‌ها در اثر تغییر اقلیم طبیعتا این مکانیزم دستخوش تغییرات می‌شود. از سوی دیگر تغییر اقلیم از طریق خشک شدن تالاب‌ها و رودها منجر به افزایش گرد و غبار می‌شود. آیا اینها تاثیر تغییر اقلیم روی افزایش آلاینده‌ها نیست؟

هر عملی که قوانین محیط زیست را زیر پا بگذارد و باعث آسیب یا خطر جدی در محیط زیست یا سلامتی انسان شود، جرم محیط زیستی محسوب می‌شود که می‌توان به انتشار غیر قانونی یا تخلیه مواد موجود در هوا، آب یا خاک، تجارت غیرقانونی در حیات وحش و حمل و نقل غیرقانونی یا دفع زباله اشاره کرد.

به گزارش زیست آنلاین، قوانین محیط زیست ابزاری برای محافظت از محیط زیست در پیشگیری و جبران خسارت‌ ها است. قوانین زیست‌ محیطی وضع شده، موجب جلوگیری از بروز آسیب‌های زیست محیطی خواهد شد.

جرایم زیست‌ محیطی طیف گسترده‌ای از تخلفات را در بر می‌گیرد که منجر به آسیب به محیط زیست و زندگی انسان می‌شود و شامل خطاهای اداری یا ثبت سوابق تا انتشار غیرقانونی آلاینده‌ها به محیط است که در ذیل به آنها اشاره شده است:

-ریختن زباله

-دفع نامناسب زباله

-نشت‌های نفتی

-تخریب تالاب‌ ها

-انتشار آلاینده‌ها به اقیانوس‌ها، نهرها، دریاچه‌ها و یا رودخانه‌ ها

-آلودگی آب‌ های زیرزمینی

-مدیریت نادرست سموم دفع آفات یا سایر مواد شیمیایی سمی

-سوزاندن زباله

-برداشت و دفع نامناسب آزبست

-جعل اطلاعات آزمایشگاهی مربوط به مقررات زیست‌ محیطی

-قاچاق برخی مواد شیمیایی مانندCFC

-رشوه دادن به مقامات دولتی

-ارتکاب کلاهبرداری مربوط به جرم زیست‌ محیطی

مجازات نقض قانون محیط زیست

متخلفان قانون محیط زیست معمولا با مجازات‌های جزایی مانند جرایم نقدی، زندان یا ترکیبی از این موارد مجازات می‌شوند. برای ارتقا و عملکرد بهتر برای شرکت‌های بزرگ جریمه‌های مالی سنگینی در نظر گرفته می‌شود تا ملزم به رعایت قوانین زیست‌ محیطی باشند.

از نظر قانون مدنی، قوانین زیست‌ محیطی و مجازات عدم رعایت این قوانین روشی برای جبران خسارت به زندگی، سلامتی یا دارایی افرادی است که قربانی چنین آسیب‌ هایی می‌شوند و به همین دلیل اتحادیه اروپا در مورد حفاظت از محیط زیست، تعدادی از جرایم زیست‌ محیطی را به عنوان یک جرم کیفری در تمام کشورهای اتحادیه اروپا مشخص کرده و به توسعه بیشتر مسئولیت در قبال محیط زیست در سطح ملی، اروپا و بین الملل تلاش می‌کند.

این جرایم شامل کلیه جرایم زیست‌ محیطی ذکر شده در بالا و همچنین انجام فعالیت‌ های خطرناک غیرمجاز از جمله عملیات‌ غیرقانونی در مورد زباله‌ها است. بر اساس این قانون، همه کشورهای اتحادیه اروپا در صورت مرتکب شدن و یا سهل‌ انگاری باید مجازات‌های کیفری متناسب و بازدارنده را  داشته باشند.

کنوانسیون آرهوس که توسط کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای اروپا تاسیس شده حقوقی نیز برای افراد در نظر گرفته است که شامل موارد ذیل است:

-حق دریافت اطلاعات زیست‌ محیطی که توسط مقامات دولتی نگهداری می‌شود

-حق شرکت در تصمیم‌گیری‌ های زیست‌ محیطی

-حق بازنگری روش‌های اتخاذ شده در به چالش کشیدن تصمیمات عمومی که بدون رعایت حقوق فوق یا قوانین محیط زیست اتخاذ شده است

کنوانسیون آرهوس در سال 2001 لازم الاجرا شد و توسط 47 حزب از جمله اتحادیه اروپا و بیشتر کشورهای اروپایی و آسیای مرکزی تصویب شده است.

صنعت در سراسر جهان بخش قابل توجهی از آسیب‌های محیط زیست را به خود اختصاص داده‌ است، هر چند آگاهی در مورد آلودگی‌ های صنعتی افزایش یافته و در این زمینه اقداماتی نیز صورت گرفته، اما همچنان نیازمند فعالیت‌ های بیشتری در این زمینه هستیم.

نه تنها آلودگی ناشی از کارخانه‌ها، نیروگاه‌ها و سایر بخش‌های صنعتی به سیاره زمین بلکه به سلامت انسان نیز آسیب می‌رساند. گازها، دودها و سموم موجود در هوا به ریه انسان وارد شده و بیماری‌ هایی مانند آسم، برونشیت و دیگر بیماری‌ های تنفسی و حتی سرطان ریه یا نارسایی قلبی ایجاد می‌کنند.

در نتیجه توجه به سلامت محیط زیست با سلامت جسمی و حتی روانی انسان مرتبط است و رعایت قوانین زیست‌ محیطی راهی تاثیرگذار در سلامت جامعه محسوب می‌شود.

بر اساس گزارش  اینترپل در سال 2016 فعالیت‌های غیرقانونی محیط زیست، تنوع زیستی یا منابع طبیعی اغلب سودآور است و به دلیل بی‌ توجهی به چنین جرایمی مجازات کمی برای متخلفان در این زمینه در نظر گرفته می‌شد، اما با گذشت زمان و تاثیر این جرایم بر محیط زیست و سلامت افراد، مسئولان در این زمینه اظهار نگرانی کردند و این مورد را در اولویت قرار دادند.

بر اساس تحقیق جدید انجام شده توسط حوزه محیط زیست سازمان ملل متحد 5 مورد از بخش‌های رایج در زمینه جرایم زیست‌ محیطی در سطح جهان مشخص شد که در ادامه به آنها اشاره می‌شود:

به گزارش اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN)، جرایم حیات وحش به ویژه در آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین همچنان ادامه دارد و علت آن وجود انواع گوناگون پستانداران، پرندگان، خزندگان، دوزیستان، حشرات و گیاهان است.

اتحادیه بین المللی سازمان تحقیقات جنگل گزارش داده که قطع غیرقانونی درختان همه قاره‌های جهان را تحت تاثیر قرار داده است،  به‌خصوص جنگل‌ های گرمسیری مانند چین‌، هند و ویتنام توسط تولید کنندگان چوب آسیب دیده‌اند.

صید غیرقانونی در سراسر جهان در مناطق اقتصادی کشورها و همچنین در آب‌های بین المللی صورت می‌گیرد.

دامداری غیرقانونی و تجارت زباله منجر به آلودگی جهانی سیستم‌ های هوا، زمین و آب شده و اکوسیستم‌ های محلی را تهدید می‌کند. علاوه بر این سلامت انسان بر حیوانات و گیاهان نیز تاثیر می‌گذارد.

قاچاق زباله به طور عمده در کشورهای توسعه یافته از جمله اتحادیه اروپا، ایالات متحده، ژاپن و استرالیا که صادرکنندگان اصلی آن محسوب می‌شوند مشکل بزرگی در دیگر نقاط جهان ایجاد کرده و خواهد کرد.

قاره‌های اصلی مقصد در صادرات زباله غیرقانونی آفریقا (ساحل عاج، غنا، گینه، نیجریه، سیرالئون، تانزانیا، توگو، بنین و سنگال) و آسیا (چین، هنگ کنگ، اندونزی، هند، مالزی، پاکستان و ویتنام) است.

تولید و مصرف غیرقانونی کلروفلوئوروکربن‌ها (CFC) ، هیدروکلرول فلوئوروکربن‌ها (HCFCs) و سایر مواد کاهش‌ دهنده ازن نیز در این دسته قرار می‌گیرند. این مواد بر سیستم ایمنی حیوانات تاثیر می‌گذارند و باعث آسیب‌ پذیری آنها در برابر بیماری‌های عفونی و کاهش بهره‌ وری در گیاهان و فیتوپلانکتون‌ ها می‌شوند.

استخراج غیرقانونی از معادن در آفریقا، آمریکای لاتین و مناطقی از آسیا رواج یافته و به یک نگرانی عمده عمومی تبدیل شده و اثرات زیست‌ محیطی شدید به همراه دارد که مهم‌ترین آنها آلودگی جیوه از استخراج معادن طلا است که موجب تخریب گیاهان و جانوران‌، آلودگی‌، تخریب چشم‌انداز و …  می‌شود.

مطالعه حوزه محیط زیست سازمان ملل متحد چند علت مهم در واکنش به جرایم محیط زیست را مشخص کرده است. مهم‌ ترین علل مطرح شده در این گزارش کمبود اطلاعات، دانش و آگاهی، عدم استفاده از قوانین، عدم اراده و حاکمیت، عدم ظرفیت در زنجیره اجرا، عدم همکاری ملی و بین المللی و اشتراک اطلاعات بین مسئولان و عدم تعامل با فعالان خصوصی و جوامع محلی اعلام شده است.

برای از بین بردن این مشکلات، جامعه جهانی باید برنامه‌هایی را برای جرایم زیست‌ محیطی جدید و اقدامات عملی و به اشتراک‌ گذاری اطلاعات آغاز کند تا به عنوان یک تهدید جدی برای صلح و توسعه پایدار شناخته شود و حاکمیت محیط زیست را در همه سطوح تقویت کند.

بنابراین حوزه محیط زیست سازمان ملل متحد با ایجاد راهنمایی‌های اجرایی به کشورها در ایجاد چارچوب‌ های قانونی محکم در مورد جرایم محیط زیست به مقامات ملی کمک می‌کند تا قوانین محیط زیست را رعایت کنند.

همچنین کلیه افراد درگیر در اجرای قوانین محیط زیست مانند پلیس، دادستان‌ها و گمرک‌ها را در عملکرد بهتر در قبال محیط زیست آموزش می‌دهد. این نمونه پیش از این در اوگاندا اجرا شده است.

نمونه‌ هایی از جرایم زیست محیطی در چند کشور در ذیل آمده است:

در ماه مارس سال 2019 شرکت Severn Trent Water  به دلیل ریختن هزاران گالن فاضلاب خام در پارک بیرمنگام 500 هزار پوند جریمه شد.

در سال 2014  شرکت تیمز واتر به دلیل تخلیه غیرقانونی فاضلاب تصفیه نشده به رودخانه 250 هزار پوند جریمه شد و سال بعد هم به دلیل رعایت نکردن استانداردهای لازم و خروج فاضلاب به رودخانه 750 هزار پوند جریمه شد.

در سال 2016 تیمز واتر دوباره به دلیل انتشار غیرقانونی  فاضلاب به داخل کانال گراند، یک میلیون پوند جریمه و  در سال 2017  همین شرکت به دلیل خروج غیرقانونی 1.4 میلیارد لیتر فاضلاب خام به رودخانه تیمز، 20 میلیون پوند جریمه شد.

وزیر محیط زیست چین 38 مورد جرایم زیست‌ محیطی را شناسایی کرده که منجر به یک بازداشت ، 28 مجازات و جریمه بوده که در مجموع 4.67 میلیون یوان شده است.

دولت چین نظارت بر محیط زیست به‌خصوص در بخش آلودگی هوا را افزایش داده و برای عملکرد بهتر، فناوری‌ های پیشرفته‌ای مانند سنجش از راه دور و بازرسی‌های دوره‌ای در محل را برای تشخیص تخلفات زیست‌ محیطی با یکدیگر ترکیب کرده است.

به گزارش ایسنا، شرکت بزرگ مسافرتی کارناوال Cruise Lines و شرکت تابعه آن به 20 میلیون دلار مجازات برای تخلفات زیست‌ محیطی مانند ریختن زباله‌های پلاستیکی به اقیانوس جریمه شدند.

ایران با دارا بودن اقلیم‌های مختلف دارای تنوع زیستی گیاهی و جانوری زیادی است که حفاظت از آنها کاری دشوار است، تا چندی پیش این حفاظت صرفا توسط نهادهای دولتی انجام می‌شد اما اکنون سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان متولی محیط زیست کشور رویکرد خود را درا ین عرصه تغییر داده و معتقد است مدیریت مشارکتی به توسعه پایدار می‌رسد و در این مسیر برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کرده است.

به گزارش زیست آنلاین، قدمت حفاظت از محیط زیست در کشور به حدود ۵۰ سال پیش بر می‌گردد که نتیجه آن ثبت بیش از ۲۰۰ منطقه چهارگانه حفاظتی در قالب ۴۴ پناهگاه حیات وحش، ۴۰ پارک ملی، ۴۱ اثر طبیعی – ملی و تعدادی منطقه حفاظت‌شده است، در تمام این مدت توجه و فشار در مسیر حفاظت فقط و فقط بر مدار نهادهای دولتی و حفاظت محیط‌بانان بود که با یک نگاه می‌توان دید که این روش موفق نبوده است، سالهاست که شیوه حفاظت در دنیا تغییر کرده و بحث حفاظت با مشارکت مردم و ذینفعان شکل گرفته است.

از همین رو ضروری است که ما هم رویکرد صرف دولتی خود را در مسیر حفاظت تغییر دهیم و همگام با دنیا و کشورهای موفق در این مسیر پیش رویم، بر همین اساس سازمان حفاظت محیط‌زیست به عنوان متولی این امر، برنامه شیوه جدید مدیریت و محافظت مشارکتی مناطق حفاظت‌شده را تهیه و اجرایی کرده است زیرا به این نتیجه رسیده که اساسا مساله حفاظت و مدیریت مناطق چهارگانه بدون حضور بخش‌های غیردولتی و مردم امکان‌پذیر نیست و در نتیجه، حفاظت صِرف جای خود را به حفاظت مشارکتی خواهد داد.

معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع‌زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست در این زمینه گفت: می‌دانیم که هر موفقیتی قطعا محصول برنامه‌ریزی مناسب و اجرای مطلوب برنامه‌هاست، موضوع حفاظت از مناطق چهارگانه در سنوات گذشته عمدتا متکی بر دانش سنتی محیط‌بانان بوده و هیچ برنامه مدونی برای مدیریت زون‌های مختلف مناطق چهارگانه کشور اعمال نمی‌شد، با اصلاح ساختار دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق، موضوع حفاظت از تنوع زیستی در مناطق چهارگانه به بخش‌های طرح‌ریزی و برنامه‌ریزی برای مناطق، اجرای برنامه‌های مدیریت مناطق، نظارت بر حسن اجرای برنامه‌ها، ارزیابی اثرات توسعه بر محیط‌های طبیعی و مناطق و از همه مهم‌تر برنامه‌ریزی و نظارت بر بهره‌برداری پایدار از مناطق سپرده شده که زنجیره‌ای از طراحی و اجرای مطلوب برنامه‌ها را شکل می‌دهد.

حمید ظهرابی همچنین به اصلاح ساختار اداری با رویکرد مدیریت مشارکتی در سازمان حفاظت محیط زیست اشاره کرد و افزود: شیوه حفاظت از تنوع زیستی سال‌هاست که در جهان متحول شده و حفاظت از تنوع زیستی با توسل به شیوه‌های قهرآمیز جای خود را به مدیریت مشارکتی با حضور ذینفعان و خصوصاً جوامع بومی و محلی داده است. امروزه حفاظت پایدار از تنوع زیستی با بهره‌برداری پایدار از منابع، پیوندی عمیق دارد و معاهدات بین‌المللی مانند کنوانسیون تنوع زیستی و بیانیه‌های منتشر شده توسط متخصصان، همگی بر لزوم مشارکت سایر ذینفعان در حفاظت و بهره‌برداری پایدار از تنوع زیستی تاکید دارند.

وی ادامه داد: لذا بازنگری ساختار معاونت محیط زیست طبیعی با رویکرد برنامه محور شدن فعالیت‌ها، حذف فعالیت‌های موازی، روان‌سازی و شفافیت امور و مشورت حداکثری با نخبگان و بومی‌سازی دستورالعمل‌های مشارکت ذینفعان در قالب برنامه‌های مشارکت مردمی و حفاظت مشارکتی در حال انجام است، تئوریزه کردن مشارکت دیگر افراد حقیقی و حقوقی صاحب حق در حفاظت از تنوع زیستی رویکرد اصلی معاونت محیط زیست طبیعی در سال گذشته بوده است.

ظهرابی تهیه و ابلاغ دستورالعمل سرمایه‌گذاری جوامع بومی و محلی در طبیعت‌گردی مناطق و همچنین تهیه و ابلاغ ضوابط احداث و مدیریت اقامتگاه‌های بوم‌گردی(اکولاژ) را از دیگر برنامه‌های سازمان محیط زیست در راستای مدیریت مشارکتی برشمرد.

وی به انجام پایلوت برنامه بهره‌برداری پایدار و مشارکت واقعی مردم محلی در مدیریت مناطق تحت مدیریت اشاره کرد و گفت: این برنامه با رویکرد «حفاظت مشارکتی» و دخیل کردن تمامی ذینفعان در تصمیم‌گیری برای حفاظت پایدار مناطق تحت مدیریت به صورت پایلوت در پارک ملی گلستان اجرا شد.
توسعه و ساماندهی موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی

ظهرابی درباره توسعه و ساماندهی موزه مای تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک سازمان محیط زیست گفت: توسعه اقدامات و استفاده از تجهیزات نوین در مدیریت موزه ملی تاریخ طبیعی از جمله به‌کارگیری قفسه‌های ریلی و تمام اتوماتیک در مخزن موزه، ساماندهی نمونه‌های موجود در مخازن، تدوین ساختار مدیریت ژنتیکی، به‌روز رسانی دستورالعمل‌های استفاده از مخازن موزه برای پژوهشگران و دانشجویان از جمله اقدامات انجام شده و در دست انجام این معاونت است و امیدواریم با این اصلاحات و حضور پژوهشگران این عرصه و افزایش ظرفیت این موزه، فضای مناسبی برای تحقیقات علمی بر روی گونه‌های گیاهی و جانوری و فسیل‌های کشور ایجاد شود.
تهیه و تصویب ساختار مدیریت ذخایر ژنتیکی کشور

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: براساس قانون ذخایر ژنتیکی کشور درون سازمان حفاظت محیط زیست برای انجام وظایف این سازمان که براساس قانون ذخایر ژنتیکی کشور تعیین شده، ساختار مناسبی ایجاد شده است.

وی گفت: هوشمندسازی حفاظت از مناطق، حفاظت نوین از پارک ملی گلستان، پارک ملی کلاه قاضی، مجموعه دنا، نصب دوربین و سامانه اعلام حریق، سامانه پایش حریق در گلستان و جنگل دشت ناز ساری و ایجاد طرح مدیریت ذخیرگاه‌های زیستکره کشور برخی از اقدامات صورت گرفته در این راستا است.

ظهرابی افزود: تهیه و تصویب طرح ملی مدیریت برای ذخیره‌گاه‌های زیستکره از دیگر اقدامات انجام شده برای این مناطق با اهمیت بین‌المللی انجام شده است. در این برنامه‌ها، مشارکت و سهم تمامی دستگاه‌های ذینفع و منافع ملی و منطقه‌ای در نظر گرفته شده است و برای دو ذخیره‌گاه گلستان و دنا در سال ۱۳۹۸ حدود ۱۱۰ میلیارد ریال اعتبار مصوب شد و در برنامه‌های پیشنهادی سال ۱۳۹۹ تصویب طرح ملی برای حفاظت و احیای تمام ۱۳ ذخیره‌گاه‌ زیستکره کشور با اعتباری بیش از ۹۷۰ میلیارد ریال پیشنهاد شده است.
تشکیل اتاق‌های فکر و کارگروه‌های کارشناسی تخصصی

وی اظهار داشت: بهره‌گیری از توان علمی چهره‌های دانشگاهی و افراد مجرب و سازمان‌های مردم نهاد در مدیریت زیستگاه‌ها و حیات‌ وحش و استفاده از نظرات آنها در مواردی چون به روزرسانی روش‌های سرشماری و برآورد جمعیت حیات‌ وحش، مدیریت برنامه‌ محور زیستگاه‌ها، مشارکت با جوامع محلی، برنامه‌های عمل گونه‌های خاص (همچون یوزپلنگ، خرس قهوه‌ای و سایر گونه‌ها) در قالب تشکیل اتاق فکر، کمیته تخصصی پستانداران، کمیته تخصصی پرندگان از دیگر اقدامات معاونت محیط طبیعی در یک‌سال گذشته بود.
برنامه‌ریزی برای مدیریت علمی و خردمندانه بهره‌برداری از حیات‌وحش

وی گفت: همچنین تهیه دستورالعمل‌های لازم برای انجام برآوردهای علمی و مطالعات جمعیت‌شناسی حیات‌وحش در زیستگاه‌ها و ابلاغ به ادارات کل حفاظت محیط زیست استانی، به روزرسانی قیمت پروانه‌های شکار، در نظر گرفتن منافع جامعه محلی حاشیه‌نشین زیستگاه‌ها در عواید شکار و به‌کارگیری مستقیم عواید حاصل از صدور پروانه‌های شکار در حفاظت زیستگاه‌ها از جمله اقداماتی معاونت محیط طبیعی در سال گذشته به شمار می‌آید.

تفویض اختیار ۱۸ عنوان از وظایف اجرایی معاونت محیط طبیعی به ادارات کل حفاظت محیط زیست استان‌ها

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: بیش از ۷۰ درصد از کل موارد تفویض شده به استان‌ها در حوزه محیط طبیعی است که ضمن تهیه دستورالعمل و شیوه‌نامه برای بندهای تفویضی و ابلاغ به استان‌ها، همچنین نسبت به تدوین و طراحی نحوه ارزیابی عملکرد ادارات کل استانی در ارتباط با موارد تفویض شده اقدام شد.
ابلاغ ضوابط چهل‌گانه زیست محیطی راه‌سازی در محیط های طبیعی

ظهرابی ادامه داد: در این دستورالعمل ۴۰ ضابطه لازم‌الاجرای محیط زیستی برای عوامل طراحی و احداث راه‌های کشور با هدف کاهش اثرات تخریبی جاده‌ها بر محیط‌های طبیعی و تنوع زیستی به وزارت راه و شهرسازی ابلاغ شد.

وی گفت: تهیه طرح‌های جدید برای بهبود حفاظت از تنوع زیستی کشور، تدوین و مبادله سند فاز سوم پروژه بین‌المللی یوزپلنگ آسیایی با اعتبار پیش‌بینی شده بیش از چهار میلیون دلار و ادامه برنامه امکان‌سنجی تکثیر و پرورش در اسارت یوزپلنگ آسیایی در پارک طبیعت پردیسان با همکاری متخصصین ملی و بین‌المللی، اجرای طرح تکثیر در اسارت یوزپلنگ آسیایی که با مشارکت متخصصان داخلی و خارجی (اکنون ۳ قلاده یوزپلنگ در این مرکز نگهداری می‌شود) از دیگر برنامه های اجرایی این معاونت است.
ایجاد ذخیره‌گاه طبیعی احیای یوزپلنگ آسیایی

ظهرابی اظهارداشت: در این اقدام با به‌کارگیری تجربیات موفق کشور آفریقای جنوبی برنامه احیای یوزپلنگ در یکی از زیستگاه‌های اصلی آن در محدوده‌ای وسیع (حدود ۳۰ هزار هکتار) با اعمال مدیریت ویژه مانند فنس‌کشی، فراهم آوردن طعمه‌ها، کنترل رقبای غذایی و شکارچیان طبیعی گونه به عنوان ذخیره‌گاه نیمه طبیعی یوز در دست مطالعه و اقدام است. مطالعات مربوط به تدوین دستورالعمل‌های مکان‌یابی و نحوه مدیریت این ذخیره‌گاه‌ها انجام شده و برنامه‌ریزی برای تامین منابع مالی برای اجرای طرح در حال انجام است و حفاظت و احیای کریدورهای طبیعی یوزپلنگ آسیایی از دیگر اقدامات معاونت است.
احیای گورخر در پارک ملی کویر

وی گفت: در این طرح سایت تکثیر و پرورش گورخر در پارک ملی کویر مرکزی استان سمنان و با هدف معرفی مجدد گونه به زیستگاه طبیعی احداث شده و گونه مذکور نیز به این سایت منتقل شده است، اکنون ۱۱ راس گورخر در این سایت نگهداری می‌شود.
تدوین طرح پایش تنوع زیستی کشور

ظهرابی افزود: طرح پایش تنوع زیستی کشور بر اساس مفاد ماده ۳۸ قانون برنامه ششم توسعه و با پیش‌بینی اعتباری معادل ۱۲۱ میلیارد و ۹۷۰ میلیون تومان برای مدت پنج سال تدوین شد. این طرح شامل پایش زیستگاه‌های مهم جنگلی و مرتعی، پایش خاک، بررسی کمی و کیفی فون و فلور کشور، بررسی و تعیین شاخص‌های پایداری محیط زیست طبیعی، بررسی نقاط قوت و ضعف مدیریت خردمندانه تنوع زیستی است.
تهیه گزارش ملی سرشماری پستانداران و پرندگان کشور

وی گفت: انجام سرشماری گونه‌های جانوری و تهیه گزارش‌های ملی سرشماری یکی از گسترده‌ ترین اقدامات معاونت محیط زیست طبیعی در سراسر کشور است. در سال ۱۳۹۷ ضمن سرشماری پستانداران و پرندگان، گزارش ملی سرشماری تهیه و منتشر شده است. علاوه بر این دو گزارش ملی خاص برای دو گونه حائز اهمیت هوبره و غاز پیشانی سفید کوچک نیز انجام گرفته است.

ظهرابی افزود: تهیه طرح پنج ساله حفاظت از گربه‌سانان کشور با برآورد اعتبار افزون بر ۱۵۰ میلیارد تومان و ارسال آن به سازمان برنامه و بودجه، تهیه فهرست ملی جانوران در معرض خطر انقراض، تهیه فهرست ملی وضعیت گونه‌های جانوری و گیاهی در معرض تهدید با همکاری مشاور ذی‌صلاح و با محوریت دفتر حیات وحش و دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی، تهیه و چاپ کتاب مقابله و پیشگیری از تعارضات انسان و گوشتخواران بزرگ جثه، تهیه طرح توسعه و تکمیل موزه علمی تاریخ طبیعی با پیش‌بینی اعتبار معادل ۶۷ میلیارد تومان و با استفاده از ظرفیت قانونی تبصره ۱۹ قانون بودجه سال ۹۷ مبنی بر مشارکت بخش غیر دولتی، تهیه، تدوین و ابلاغ دستورالعمل نمونه‌برداری از اجزای تنوع زیستی کشور، ابلاغ دستورالعمل و فرآیند صدور مجوز برای گونه‌های مشمول سایتیس و ابلاغ دستورالعمل‌های سرمایه‌گذاری در طرح‌های تکثیر و پرورش حیات وحش از دیگر اقدامات این معاونت است.
همکاری مستقیم در ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی

معاونت محیط طبیعی اظهار داشت: این معاونت در ثبت جنگل‌های هیرکانی در فهرست میراث طبیعی جهانی مشارکت مستقیم داشت، این مشارکت در تهیه پروپوزال فنی، پهنه‌بندی، تهیه نقشه‌های مورد نیاز بود که با همکاری سازمان میراث فرهنگی در یونسکو به تصویب رسید.
پروژه مدیریت هوشمند اقلیمی مناطق حفاظت شده

ظهرابی گفت: پایلوت پروژه مدیریت هوشمند با تامین اعتبار دو میلیون و ۴۰۰ هزار یورویی توسط دولت ایتالیا، در سه منطقه ذخیره‌گاه زیستکره توران، پناهگاه حیات‌ وحش میاندشت و پناهگاه حیات‌وحش نایبندان از امسال آغاز می‌شود.
پروژه کاهش اثرات تغییر اقلیم در حوضه آبریز بختگان

وی ادامه داد: این پروژه با همکاری صندوق جهانی سازگاری با تغییر اقلیم در حوضه آبریز بختگان در استان فارس تهیه و در مرحله تصویب قرار دارد، در این مشارکت وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی حدود ۱۰ میلیون دلار در حوضه آبخیز بختگان هزینه خواهد شد.

به گفته وی اجرای طرح مدیریت منطقه قمیشلو با مشارکت جوامع بومی و محلی با اعتباری بیش از دو میلیون یورو از دیگر برنامه‌های معاونت محیط زیست طبیعی سازمان است.
افزودن افعی دم عنکبوتی به پیوست شماره ۲ کنوانسیون سایتس

ظهرابی گفت: پروپوزال معاونت محیط طبیعی برای افزوده شدن گونه افعی دم‌عنکبوتی به پیوست شماره دو کنوانسیون تجارت گونه‌های گیاهی و جانوری (سایتس) در هجدهمین اجلاس متعاهدین این کنوانسیون با رای عمومی تصویب شد و از این پس جابه‌جایی این گونه، مشمول مقررات سایتس شد.
ثبت سیزدهمین ذخیره‌ گاه زیستکره در یونسکو

وی افزود: با پروپوزال تهیه شده و پیگیری‌های انجام شده توسط کارشناسان معاونت محیط طبیعی، منطقه «کپه داغ» در استان خراسان شمالی به عنوان سیزدهمین ذخیره‌گاه زیستکره ایران در برنامه انسان و کره مسکون یونسکو به ثبت رسید، ایران از سال‌ها پیش جهت حفاظت از منابع طبیعی، تنوع زیستی خود تقسیم‌بندی‌های متفاوتی از حفاظت مانند پارک‌های ملی، آثار طبیعی ملی، پناهگاه‌های حیات وحش، مناطق حفاظت شده و مناطق شکار ممنوع را به مرحله اجرا گذاشته است و در این زمینه از کشورهای فعال و موثر است و اکنون دارای ۱۳ ذخیره‌گاه زیستکره در یونسکو است.

وی گفت: منطقه حفاظت شده ارسباران در استان آذربایجان شرقی، منطقه حفاظت شده ارژن و پریشان در فارس، منطقه حفاظت شده گنو در هرمزگان، پارک ملی گلستان در استان‌های گلستان و خراسان شمالی، پارک ملی و منطقه حفاظت شده کویر در سمنان، منطقه حفاظت‌ شده حراء و تالاب بین‌المللی خور خوران در هرمزگان، پارک ملی دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی، پناهگاه حیات وحش میانکاله در مازندران، پارک ملی و پناهگاه حیات وحش توران در سمنان، منطقه حفاظت شده دنا در کهگیلویه و بویر احمد، منطقه حفاظت شده تنگ صیاد در چهار محال و بختیاری، دریاچه هامون در سیستان و بلوچستان و کپه‌داغ در خراسان شمالی ذخیره‌گاه‌های زیستکره ایران در یونسکو هستند.
افزایش یک میلیون هکتاری سطح مناطق چهارگانه

ظهرابی گفت: در آخرین جلسه شورای عالی حفاظت محیط زیست، با پیشنهاد معاونت طبیعی مبنی بر ارتقای سطح ۱۳ منطقه جمعا به مساحت یک میلیون و ۷۸ هزار هکتار موافقت شد، همچنین بنابرتکلیف قانونی سازمان حفاظت محیط زیست، حد و حدود تعدادی از مناطق چهارگانه اصلاح شد که در اصلاحات انجام شده در امسال علاوه بر رفع تعارضات بیش از ۱۰۰ هزار هکتار به مساحت مناطق چهارگانه افزوده شد.
به‌ روزرسانی مبلغ ضرر و زیان و جرایم شکار و صید غیر مجاز

وی ادامه داد: همچنین در آخرین جلسه شورای عالی حفاظت محیط زیست با پیشنهاد معاونت محیط طبیعی، مبلغ در نظر گرفته شده برای حیوانات وحشی از نظر محاسبه ضرر و زیان شکار و صید غیر مجاز بین ۵۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش یافت. همچنین با توجه به افزایش خرید و فروش غیرقانونی برخی گونه‌های بی‌مهرگان که قبلا در فهرست قرار نداشتند (مانند عقرب‌ها و زالو) برای این جانداران نیز مبلغ ضرر و زیان در نظر گرفته شد. علاوه بر این برای اولین بار جرایم مربوط به پستانداران ماده به سه برابر رقم مصوب افزایش یافت. همچنین با اصلاح با آیین‌نامه اجرایی قانون شکار و صید، جرایم قانون شکار و صید حدود ۱۸ برابر افزایش یافت.
تجهیز ادارات کل به تجهیزات مورد نیاز برای حفاظت مطلوب تر مناطق

ظهرابی گفت: تجهیزات مورد نیاز برای مدیریت مناطق از جمله برخی تجهیزات انفرادی محیط‌بانان و برخی ابزارها و وسایل مورد نیاز کارشناسان برای فعالیت‌های میدانی جمعا به ارزش ۴۰۰ میلیارد ریال انجام شده است و طرح تجهیز و ساماندهی مناطق تحت مدیریت بعد از چندین سال مجددا احیاء شد.

وی اظهارداشت: همچنین تهیه تجهیزات اطفای حریق برای استان‌ها انجام شد که وسایل مورد نیاز در زمان وقوع حریق در عرصه‌های طبیعی جمعا به ارزش ۱۵۰ میلیارد ریال تهیه و بین استان‌ها توزیع شده است.

به گفته وی تهیه و تصویب طرح استفاده از تکنولوژی‌های نوین حفاظتی با اعتباری افزون بر ۲۶۰ میلیارد ریال در قانون بودجه سال ۱۳۹۸ از دیگر اقدامات صورت گرفته است.
راه‌اندازی سامانه‌های اطلاعاتی

به گزارش ایرنا، وی راه‌ اندازی سامانه اطلاعات معاونت محیط زیست طبیعی شامل سامانه بانک اطلاعات تصرفات اراضی (سباتا)، سامانه صدور مجوز شکار و صید کشور، سامانه بازدید از مناطق تحت مدیریت کشور، سامانه بانک اطلاعات حریق مناطق تحت مدیریت، سامانه بانک اطلاعات غارهای کشور، سامانه بانک اطلاعات خسکسالی مناطق و سامانه پایش ملی غاز پیشانی سفید کوچک در ایران را از دیگر اقدامات صورت گرفته در معاونت طبیعی سازمان محیط زیست عنوان کرد.