آثار تحریم ایران بر گرمایش کره زمین

زیست آنلاین: در سال 2019 ایران از نظر میزان تولید دی اکسید کربن و آلوده کرده زمین در جایگاه هشتم جهانی و بالاتر از انگلستان، فرانسه، ایتالیا، کانادا، ترکیه، مکزیک، اندونزی و… ایستاد. اما واقعیتهای زیست محیطی ایران از این آمار هم وحشتناک تر است. زیرا با محاسبه نابودی آبهای سطحی و زیرزمینی، جنگلها و مراتع، بحران بسیار عمیقتری پیش روی این کشور است. به گفته عیسی کلانتری، وزیر سابق کشاورزی و مشاور دولت روحانی، با ادامه روند موجود، احتمالاً در سالهای آینده قریب به پنجاه میلیون ایرانی ناچار به مهاجرت به خارج کشور خواهند شد.

ایران وضعیت محیط زیستی بسیار شکننده ای دارد و در خط مقدم مبارزه با پدیده گرمایش جهانی قرار دارد. این کشور پهناور در کمربند بیابانی و منطقه خشک و بحران زده خاورمیانه و بین کشورهای جنگ زده نظیر افغانستان، عراق و سوریه قرار گرفته است. با نابودی منابع آب زیرزمینی و جنگلها و مراتع منطقه و افزایش استفاده از سوختهای فسیلی، آسیبهای جبران ناپذیری بر محیط زیست منطقه وارد شده است. در چنان شرایطی، تحریمهای اقتصادی علیه ایران شرایط را وخیمتر می گرداند. این یادداشت اثرات تحریمهای آمریکا بر محیط زیست ایران و آلودگی و گرمایش کره زمین را بررسی می کند. این موضوع چندان مورد توجه سیاستمداران و حتی هواداران محیط زیست قرار نگرفته است. چگونه با تحریم ایران، هوای کره زمین گرمتر و آلوده تر می شود و دود آن به چشم همه مردم جهان از جمله کشورهای تحریم کننده می رود؟

 تحریم اقتصادی نوعی جنگ تمام عیار است که همه چیز را تحت تاثیر قرار می دهد. این تحریمها هم به طور مستقیم و هم به طور غیر مستقیم، محیط زیست کشورهای هدف را تحت تاثیر قرار می دهد.

الف- تاثیر مستقیم تحریمها بر سیاستهای محیط زیستی ایران:

تحریمها مستقیماً در برنامه های زیست محیطی ایران اختلال نموده است. ایران عصر پهلوی در زمینه محیط زیست در منطقه خاورمیانه پیشتاز بود. پس از انقلاب  و بخصوص پس از جنگ تحمیلی بار دیگر میلیاردها دلار در زمینه انرژی های پاک و تجدیدپذیر و بهره وری در زمینه استفاده از سوختهای فسیلی سرمایه گذاری نموده است. تکنولوژی انرژی های پاک و تجدیدپذیر در اختیار کشورهای پیشرفته است. اکنون در شرایط تحریم که درآمد دولت به شدت کاهش یافته است و تحریم بانکی راه را حتی بر خرید دارو و غذا بسته است، واردات تکنولوژی های پیشرفته زیست محیطی و انرژی های پاک و تجدیدپذیر نیز متوقف گردیده است. طراحان آمریکایی تحریمها، معافیتهایی برای واردات دارو به ایران اعلام کرده اند. گرچه با توجه به تحریم بانکی، معافیت واردات دارو غیر ممکن است و فقط بر روی کاغذ از تحریمها معاف است و در حد یک ژست تبلیغاتی می ماند. لکن تحریمهای زیست محیطی و واردات تکنولوژی های پیشرفته در زمینه انرژی های تجدیدپذیر حتی در حد ژست تبلیغاتی نیز مشمول معافیت نشده اند. فعالان زیست محیطی سطح بین¬الملل و داخل آمریکا نیز تاکنونی واکنشی به تحریمهای زیست-محیطی ایران و تبعات سنگین آن در گرمایش زمین و آلودگی جهان نداشته اند.

ب- تاثیر غیرمستقیم تحریمها بر محیط زیست ایران:

تحریمهای اقتصادی نیز نوعی جنگ ویرانگر محسوب می شوند. در شرایط جنگ، دولتها معمولاً بر روی نیازهای فوری و کوتاه مدت تمرکز می کنند. آنها اولین کاری که میکنند حذف یا کاهش بودجه های زیست محیطی است. مردم نیز برای تامین نیازهای اولیه خود به طبیعت روی می آورند و برای بهره برداری حداکثری از منابع طبیعی به رقابت بر می خیزند و محیط زیست از اولویتهای دولتها و مردم کنار گذاشته می شود. در چنان شرایطی، نهادهای حافظ محیط زیست تحت فشار قرار میگیرند که استانداردهای زیست-محیطی را نادیده بگیرند و مانع فعالیتهای اقتصادی مخرب نشوند. رسانه ها و افکار عمومی نیز در شرایط جنگ اقتصادی به نیازهای فوری توجه دارند و به پیامدهای طولانی مدت تخریب محیط زیست همچون گرمایش زمین و نابودی منابع طبیعی -که سرمایه نسلهای آتی هستند- توجه ندارند.