پشت پرده های محیط زیستی تبلیغات کاغذی
ساری – ایرنا – تصور این که نامزدهای انتخابات تبر به دست گرفته باشند و مشغول قطع کردن درخت‌های جنگل باشند یا میلیون‌ها لیتر آب را بی دلیل هدر بدهند برای شما چقدر ممکن است؟ دست‌کم ۱۸۰ میلیون لیتر آب و بیش از ۱۴ هزار و ۴۰۰ درخت تنها برای تبلیغات نامزدهای شورای شهر ساری از بین رفت! این گزارش را بخوانید.
به گزارش ایرنا، فعالیت‌های تبلیغاتی برای انتخابات ۲۸ خرداد، ساعت هفت صبح امروز به پایان رسید و نامزدها حالا فقط در فضای مجازی فعالیت تبلیغاتی خود را ادامه می‌دهند. از تنور گرم تبلیغات انتخابات حالا در شهرها و برخی روستاها فقط تعدادی پوستر به جا مانده که برخی از آن‌ها چنان بر در و دیوار و سازه‌های شهری چسبانده شدند که تا چند سال دیگر هم اگر ابر و باد و مه خورشید و فلک دست به دست هم بدهند قادر به حذف کامل آن‌ها نیستند. اما تعداد زیادی از این پوسترها اکنون در سایت‌های زباله شهرها میان زباله‌ها قرار گرفته‌اند و به پسماند تبدیل شدند.
بخش دیگری هم که هنوز در کف خیابان‌ها و روی خودروها قرار دارند تا چند روز دیگر توسط پاکبان‌ها جمع خواهند شد و به جمع پسماندهای شهری اضافه می‌شوند. این سرنوشت نهایی تبلیغات کاغذی است که در ادوار مختلف انتخابات مورد استفاده و توجه نامزدها قرار می‌گرفت. ولی آن‌چه که در این بین کمتر به آن توجه می‌شود آسیب چشمگیر و گسترده‌ای است که نامزدهای انتخابات بویژه نامزدهای شورای شهر به محیط زیست وارد می‌کنند.
از نگاه بسیاری از منتقدان این شکل فعالیت تبلیغاتی نامزدها، تولید پسماند اضافی در شهر و خدشه‌دار کردن سیمای شهری برجسته‌ترین آسیبی است که توسط نامزدها و هواداران آن‌ها وارد می‌شود ، اما یک سوی دیگر و مهم‌تر این رفتار غیرحرفه‌ای و مصرف‌گرایانه تبلیغات انتخاباتی، آسیب پنهانی است که در این روش به منابع طبیعی و محیط زیست وارد می‌شود.
قدم زدن روی فرش کاغذی
علاوه بر میزان پوستر و کاغذی که در چند روز نخست تبلیغات برای معرفی نامزدها تولید و توزیع می‌شود، مرسوم است که در آخرین شب تبلیغات و ساعات پایانی مهلت مجاز، هواداران نامزدها اقدام به پخش کردن بدون هدف پوسترها و تراکت و کارت‌های تبلیغاتی در محیط شهرها می‌کنند. توزیع بدون هدف یعنی پر کردن کف خیابان از انواع و اقسام پوسترهای تبلیغاتی و کارت‌های نامزدها به طوری که زیر پای شهروندان به جای زمین سفت، پر از کاغذ می شودغ کاغذهایی که یک طرف‌شان سفید و روی دیگرشان تبلیغات نامزدهاست و معمولا هم مورد توجه قرار نمی‌گیرند.
ظاهر شهر به هم می‌ریزد و بر خستگی پاکبان‌ها افزوده می‌شود ، اما چقدر آب و درخت با این روش تبلیغاتی منسوخ و بی‌نتیجه توسط نامزدها هدر می‌رود؟ رسیدن به آمار دقیق در این زمینه با توجه به گستردگی انتخابات شوراهای شهر و روستا در کشور یا یک استان تقریبا ممکن است. اما با حسابی سرانگشتی و محاسبه برخی آمارهای به دست آمده از چاپخانه‌ها می‌تواند رقمی تقریبی به دست آورد. از این قسمت گزارش به بعد با عدد و رقم به میزان آسیب نامزدها به محیط زیست به واسطه تبلیغات کاغذی نامزدهای شورای شهر و روستا بویژه در شب آخر تبلیغات نگاهی تقریبی و گذرا خواهیم داشت.
پشت پرده‌های محیط زیستی تبلیغات کاغذی
محاسبه تقریبی کاغذ مصرفی
معمولا در شهرهای بزرگ استانی مانند مازندران از بین ۱۰ تا ۲۰ درصد نامزدهای شورای شهر را می‌توان در دسته نامزدهای با هزینه بالای تبلیغات قرار داد. برای مثال در ساری که بیش از ۲۰۰ نامزد برای انتخابات شورای ششم دارد طبق مشاهدات میدانی انجام شده بین ۲۰ تا ۳۰ نفر در دسته بالایی گستردگی تبلیغات قرار می‌گیرند. حدود ۵۰ تا ۷۰ نفر را نیز می‌توان در دسته بعدی قرار داد که هزینه کمتری برای تبلیغات انجام می‌دهند و نام‌شان کمتر دیده می‌شود. عده‌ای هم هستند که به دلیل مسائل مالی چندان در این زمینه فعال نیستند و کمتر دیده می‌شود.
طبق آمارهایی که از برخی چاپخانه‌داران در مازندران دریافت شد، در ساری می‌توان دست‌کم ۲۰ نامزد را در دسته پرمصرف‌های کاغذ برای تبلیغات قرار داد. این گروه به طور میانگین حدود یکصد بند کاغذ در زمان تبلیغات انتخاباتی مصرف کردند که وزن هر بند ۲۵ کیلوگرم است. یعنی دست‌کم حدود دو هزار و ۵۰۰ کیلوگرم کاغذ توسط هر کدام از آن‌ها برای تبلیغات انتخاباتی استفاده شد. به عبارتی دیگر اگر تعداد این دسته نامزدها را همان ۲۰ نفر در شهر ساری در نظر بگیریم دست‌کم ۵۰ هزار کیلوگرم کاغذ برای این افراد مورد استفاده قرار گرفت.
به این میزان اگر کاغذهای مصرفی سایر نامزدها را که تبلیغات کمتری می‌کنند ، اضافه کنیم، می‌توان رقمی بین ۸۰ تا ۱۰۰ تن کاغذ مصرفی برای تبلیغات نامزدهای شورای شهر در ساری را در نظر گرفت. اما برای محاسبه حداقلی به طور میانگین عدد ۹۰ تن را مبنا قرار می‌دهیم. بیان این نکته هم خالی از لطف نیست که هر بند کاغذ ۱۰۰ در ۷۰ سانتی متر که ۵۰۰ ورق در آن وجود دارد در حال حاضر بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان قیمت دارد. یعنی نامزدی که یکصد بند کاغذ صرف تبلیغات خود می‌کند فقط ۸۰ میلیون تومان باید برای خرید کاغذ بدون هزینه زینک و چاپ در نظر داشته باشد.
صرف‌نظر از هزینه‌های هنگفتی که نامزدها برای این تبلیغات کاغذی می‌کنند، طبق هدفی که در این گزارش دنبال می‌شود حالا با معیار ۱۰۰ تن کاغذ مصرفی برای تبلیغات نامزدها در شهری مانند ساری طی یک هفته می‌خواهیم نگاهی به آسیب پنهان زیست‌محیطی این شیوه تبلیغات بیندازیم. یعنی این که برای تهیه این حجم پوستر و کارت و تراکت و بروشور و این شیوه فعالیت تبلیغاتی در شهری مانند ساری به عنوان معیار محاسبات تقریبی، چند لیتر آب مصرف شده و چند درخت باید قطع شود؟
پشت پرده‌های محیط زیستی تبلیغات کاغذی
۱۸۰ میلیون لیتر آب پنهان
«آب پنهان» یا «آب مجازی» اصطلاحی مهم در عرصه محیط زیست است که طی چند سال اخیر بیشتر به آن توجه شده است. یعنی مقدار آبی که برای تولید محصولات مورد نیاز و فعالیت‌های ما استفاده می‌شود. یا مجموع حجم آبی که در مراحل مختلف تهیه، تولید و عرضه یک محصول اعم از غذا، کالا، انرژی یا خدمات به صورت مستقیم یا غیرمستقیم استفاده می‌شود. با این نگاه می‌خواهیم بدانیم نامزدهای شورای شهر چقدر آب و چقدر درخت را طی این شب‌ها در کف خیابان‌ها و حیاط مردم و روی شیشه‌های خودروها حرام کرده انند.
برای درک این موضوع ابتدا باید بدانیم که طبق محاسبات انجام شده تولید یک کاغذA۴ حدود ۱۰ لیتر آب نیاز دارد. هر ۵۰۰ برگ کاغذA۴ نزدیک به ۲.۵ کیلوگرم وزن دارد. با این حساب برای تولید یک بسته ۵۰۰ برگی و ۲.۵ کیلوگرمی کاغذA۴ به پنج هزار لیتر آب نیاز است. حالا اگر قرار باشد ۹۰ تُن کاغذ تقریبی مصرف شده در شهری مانند ساری برای تبلیغات بی‌هدف و بدون برنامه نامزدها را محاسبه کنیم کار ما راحت‌تر است. ۹۰ هزار کیلوگرم تقسیم بر ۲.۵ کیلوگرم که وزن هر بسته ۵۰۰ برگی کاغذ A۴ است عدد ۳۶ هزار را به ما نشان می‌دهد.
یعنی با ۹۰ هزار کیلوگرم کاغذ می‌توانیم ۳۶ هزار بسته ۵۰۰ برگی کاغذ A۴ داشته باشیم که برای هر کدام‌شان پنج هزار لیتر آب مصرف شده است. ۳۶ هزار – تعداد بسته‌های فرضی- ضرب در پنج هزار لیتر –آب مصرفی برای تولید هر بسته ۵۰۰ برگی کاغذ A۴- عدد ۱۸۰ میلیون لیتر آب را نشان می‌دهد. به بیانی ساده‌تر برای تبلیغات کاغذی نامزدهای شورای شهر ساری طی یک هفته دست‌کم ۱۸۰ میلیون لیتر آب پنهان مصرف شده که برابر با مصرف یک شبانه‌روز آب ۹۰۰ هزار نفر از مردم مازندران است.
تبر پنهان در دست نامزدها
این موضوع را می‌توان از منظری دیگر هم مورد بررسی قرار داد. برای تولید کاغذهایی که در تبلیغات بدون برنامه این نامزدها استفاده می‌شوند و سر از سایت‌های زباله در می‌آورند چقدر درخت قطع می‌شود؟ طبق آمارهای موجود و پژوهش‌های انجام شده، از هر چهار تن چوب می‌توان یک تن کاغذ به دست آورد. اما با توجه به این که بخش زیادی از بدنه درخت را آب تشکیل می‌دهد، باید ۲۴ درخت با مشخصات میانگین ارتفاع حدود ۱۲.۲۰ و به قطر ۱.۸ تا ۲.۴ متر قطع شود تا چهار تن چوب مورد نیاز برای تولید یک تن کاغذ به دست بیاید.
با این محاسبه می‌توان دریافت که برای به دست آوردن ۹۰ تن کاغذی که به عنوان مبنای تقریبی در تبلیغات انتخابات شورای ششم ساری در نظر گرفتیم، به ۳۶۰ تن چوب نیاز است و همچنین برای به دست آمدن این مقدار چوب نیز طبق همان فرمول بیان شده باید یک هزار و ۴۴۰ درخت قطع شود.
حالا این رقم تقریبی را ضرب در تعداد شهرهای مشابه در مازندران یا سایر نقاط کشور کنیم می‌بینیم که نامزدهای شورای شهر علاوه بر میزان پسماندی که توسط آن‌ها و هواداران‌شان به محیط زیست تحمیل شد، چگونه در از بین بردن جنگل‌ها و درختان و ذخایر آبی نقش پررنگی ایفا کردند.
پشت پرده‌های محیط زیستی تبلیغات کاغذی
مدیران پسماندساز
«سهیل اولادزاد» فعال و کارشناس حوزه محیط زیست نیز این موضوع را تأیید می‌کند و به خبرنگار ایرنا می‌گوید: متأسفانه نامزدها به جای این که از فرصت فضای مجازی استفاده کنند و با توجه به حضور عمده جمعیت کشور در فضای مجازی از این حوزه بهره بگیرند، هنوز بر استفاده از کاغذ تأکید دارند. این در حالی است که سهم کاغذ در پسماند تولید شده ایران بسیار بالاست و طی این چند روز نیز توسط نامزدها این میزان به شکل قابل ملاحظه‌ا افزایش یافته است.
وی می‌افزاید: طی این روزها شاهد بودیم که به شکل گسترده‌تر از گذشته نامزدها اقدام به اسراف کاغذ کردند و متأسفانه هر سال هم بدتر می‌شود. این در حالی است که هیچ بهره مشخصی هم از این پوسترها و تبلیغات کاغذی برده نمی‌شود.
به گفته این فعال محیط زیست، روندی که توسط نامزدها در پیش گرفته شده عملا دور ریختن آب میلیون‌ها لیتر آب و صدها هزار درخت است که توسط مدعیان دفاع از حقوق شهروندان و شهرها انجام می‌شود.
بی‌توجهی به مشکلات تأمین چوب و کاغذ
این چالش در نگاه مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران از زاویه دیگری مطرح می‌شود. حسینعلی ابراهیمی کارنامی به مشکلات ایران در تأمین چوب و کاغذ برای مصارف داخلی اشاره می‌کند و به خبرنگار ایرنا می‌گوید: کشور ما برای تأمین چوب به خاطر قرار داشتن در نوار خشک و نیمه‌خشک، از بین رفتن جنگل‌ها و مشکلات واردات چوب معضلاتی دارد. پس اهمیت کاغذ در کشور ما بسیار بالاست ، اما در تبلیغات نامزدها اصلا به این موضوع توجه نمی‌شود و می‌بینیم که به همین سادگی کاغذ هدر می‌رود و دور ریخته می‌شود.
پشت پرده‌های محیط زیستی تبلیغات کاغذی
پوسترهای و بنرهای جمع شده از شهر ساری در حال انتقال به سایت زباله – عکس: عرفان غفوری
وی با اشاره به مصرف میلیون‌ها لیتر آب پنهان و قطع ده‌ها هزار درخت برای تأمین این میزان کاغذ مصرفی در تبلیغات، تصریح می‌کند: این موضوع ابتدا باید ریشه‌یابی و پس از آن برای دوره‌های آتی مدیریت شود. متاسفانه کسانی که باید تصمیم بگیرند و مجری تصمیمات باشند درست عمل نمی‌کنند. یعنی در هر شهری تبلیغات نظم و قانون خاصی داشته باشد و اگر خارج از آن بود به طور جدی با نامزد متخلف برخورد کنند. رفتارهای کنونی علاوه بر خدشه‌دار کردن سیمای شهری، هدر دادن سرمایه‌های ملی است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران می‌افزاید: علاوه بر هزینه‌هایی که به خاطر بازیافت نکردن این کاغذها، به محیط زیست و جامعه تحمیل می‌شود، باید هزینه‌ای که برای پاکسازی شهر به شهرداری و از جیب شهروندان تحمیل می‌شود را هم در نظر داشت. متأسفانه هیچ برنامه جدی از سوی شهرداری‌ها و فرمانداری‌ها برای مدیریت این وضعیت مشاهده نشد. امیدواریم با توجه به نفوذ فضای مجازی، در آینده برنامه‌ای در نظر گرفته شود که هم نحوه اطلاع‌رسانی و تلبیغات محیطی درست باشد و هم از این هزینه‌های زیاد و آلودگی جلوگیری شود.
البته در این مورد نمی‌توان از افزایش چشمگیر سهم بنرهای تبلیغاتی در تبلیغات نامزدها نیز غافل ماند. بنرهایی که سال به سال بر تعدادشان در تبلیغات انتخاباتی افزوده می‌شود و به دلیل تجزیه‌ناپذیر بودن آسیب بسیار زیادی به محیط زیست وارد می‌کنند. طبق برخی بررسی‌های میدانی در شهری مانند ساری هر نامزد مطرح شورای شهر دست‌کم بین هزار تا ۱۵۰۰ متر مربع بنر تبلیغاتی استفاده می‌ند که البته این بنرها هم در نهایت مانند پوسترهای کاغذی سر از سایت‌های زباله در می‌آورند.
