اما این تازه آغاز ماجراست، وقتی شما تصمیم می‌گیرید کتابی را بخرید، با قیمت‌های نجومی کتاب مواجه می‌شوید و چه بسا از خرید آن منصرف خواهید شد، کتابی که در چند ماه گذشته 20 هزار تومان قیمت داشت اکنون به قیمت ۳ الی ۴ برابری حتی بیشتر رسیده است.
اما از آنجا که این روزها، استفاده از تلفن‌های هوشمند فرصتی استثنایی برای هر قشری ایجاد کرده، وجود نرم‌افزار‌های کتاب صوتی و کتاب دیجیتال، شاید بتواند آن قیمت سربه‌فلک‌کشیده را اندکی جبران نماید و از ریزش کتاب‌خوانان اندکی بکاهد، هرچند به لذت لمس صفحات کتاب و بوی آن نمی‌رسد.
در این خصوص محسن شاه‌آبادی،مسؤول ترویج و توزیع کتاب مهرستان در گفتوگو با خبرنگار فارس در اصفهان در رابطه با تاثیر گرانی‌ها و تورم در حوزه نشر، توزیع و فروش کتاب با اشاره به اینکه نوساناتی که در قیمت کاغذ ایجاد میشود، ما را در حوزه قیمت‌گذاری گیج میکند، اظهار کرد: قیمت کاغذ دیروز و امروز یکسان است؛ درحالی‌که کتاب قیمت ثابتی دارد؛ چراکه وقتی پشت کتاب قیمت می‌خورد، دیگر قابل تغییر نیست.
کتاب الکترونیک در شرایط اقتصادی کنونی به‌صرفه است
مسؤول ترویج و توزیع کتاب مهرستان در ادامه گفت: ولی این موضوع در مورد کتاب الکترونیک صدق نمی‌کند، کتاب الکترونیک قاعده خاصی ندارد، هزینه‌ای نیز برای ناشر ندارد؛ چون هزینه تولید نمی‌دهد، بعضی می‌گویند اگر کتاب چاپی ۳۰۰۰۰ تومان است، نصف آن باید کتاب الکترونیکی شود، در بازار امروز با نوساناتی که دارد، اتفاق به‌صرفه‌ای است؛ ولی اکثر کتاب‌بازها اهل کتاب‌های الکترونیک نیستند؛ ولی ازلحاظ مدیریت کسب و کار، هیچ هزینه تولیدی ندارد؛ چون عملاً ما pdf را در اختیار درگاه فیدیبو، طاقچه یا جای دیگر می‌گذاریم و pdf به یک کتاب الکترونیک تبدیل و عرضه میشود.
وی در ادامه بیان کرد: غالب مشتریان نمی‌پسندند که با برچسب تغییر قیمت پشت کتاب مواجه شوند؛ این اتفاقات، ناخواسته موجب ضرر قسمت‌هایی از نشر میشود، از طرف دیگر اصل نوسان، روی قیمت‌گذاری اثر می‌گذارد ناشر نمی‌داند امروز چه قیمتی و فردا چه قیمتی بگذارد؟
گرانی،کتاب را از سبد خرید بعضی از خانواده‌ها حذف کرده است
شاه‌آبادی افزود: بحث دیگر گرانی است، کتاب‌های ما کتاب‌های خانواده و تربیت فرزند است که غالبا نیز عمومی هست؛ خانواده‌هایی که می‌خواهند کتاب بخرند باید در سبد خریدشان کتاب تعریف شود، اگر در یک ماه اخیر قیمت تمام‌شده کتاب به ۳۰۰۰ تومان می‌رسید، اکنون به حدود ۵۰۰۰ تومان می‌رسد و نرمال نشرها این است که قیمت تمام‌شده را ضربدر ۳ می‌کنند این باعث میشود عملاً خانواده‌ای که کم و بیش کتاب در سبد خانوارشان بوده دیگر نتوانند کتاب را تهیه کنند.
مسؤول ترویج و توزیع کتاب مهرستان افزود: درنتیجه فروش کتاب کاهش می‌یابد؛ چون خانواده توان تأمین هزینه کتاب را ندارد و نشر مجبور میشود قیمت را پایین نگه دارد؛ اما کیفیت ظاهری را نیز پایین آورد، ما در نشر مهرستان بعضی کارهای کیفی را کاهش دادیم که قیمت کتاب برای تهیه خانواده‌ها مناسب باشد، کیفیت منظور کیفیت محتوایی نیست؛ بنابراین نقدینگی نشر دچار مشکل میشود؛ چون تأمین این هزینه‌ها مساله‌ساز است و کسب و کاری اگر در نقدینگی دچار مشکل شود در گردشش نیز دچار مشکل میشود.
نزدیک به ۳۵ درصد هزینه‌های کتاب را کاغذ تشکیل می‌دهد
وی با اشاره به اینکه اکثر گرانی‌ها در حوزه چاپ مربوط به حوزه کاغذ است عنوان کرد: نزدیک ۳۵ درصد هزینه کتاب را هزینه کاغذ تشکیل می‌دهد؛ لذا یک عنصر مهم و تأثیرگذار روی قیمت کتاب است، اگر کاغذ تغییر قیمت داشته باشد به همان نسبت قیمت کتاب نیز تغییر میکند؛ چاپ نیز هزینه دارد ولی هزینه‌اش به‌اندازه کاغذ نیست، سایر هزینه‌ها، فقط یک‌بار انجام میشود مثلاً طرح جلد یک‌بار زده میشود؛ بنابراین بیشتر نگرانی‌ها مربوط به حوزه کاغذ است هم ازلحاظ کمبود هم ازلحاظ قیمت، چون کاغذ دولتی را کم تخصیص می‌دهند.
شاه‌آبادی در خصوص حمایت‌های دولتی، توضیح داد: حمایت‌های دولتی به‌شدت ضعیف بوده؛ یعنی فرض کنید کتابی چاپ کردیم که ۴۵ چاپ خورده برای چاپ این کتاب حدود ۱۲۰۰ بند می‌خواستیم و درخواست دادیم، ارشاد فقط ۱۰۰ بند به ما دادند؛ بنابراین حمایت‌هایی که بر اساس میزان درخواست ناشران و میزان نیازی که به کاغذ دارند، بوده ولی عملاً این میزان کاغذ تاکنون دست ما را نگرفته و ما مجبوریم کتاب‌ها را با کاغذ آزاد بزنیم که قیمت‌ها را خیلی افزایش داده است.
نشرهاباید سود خود را کم کنند تا کتاب به‌عنوان یک محصول فرهنگی در جامعه باشد
مسؤول ترویج و توزیع کتاب مهرستان در ادامه گفت: برای مثال اگر یک کتاب ۱۵۰ صفحه‌ای را با کاغذ دولتی چاپ کنیم، ۲۰۰۰۰ تومان میشود؛ درصورتی‌که همان کتاب با کاغذ آزاد حدود ۳۸۰۰۰ تومان درمی‌آید، نشرها مجبورند سود خود را کم کنند فقط به خاطر اینکه این محصول فرهنگی در جامعه باشد .
با ورود فنّاوری تولید کاغذ، بار خروج ارز از کشور کاهش می‌یابد
وی در خصوص اوج گرانی کاغذ بیان کرد: تاریخ مشخصی ندارد و بیشتر به نوسانات ارزی برمی‌گردد، در سه‌ماهه اخیر با رشد فزاینده قیمت ارز، قیمت کتاب نیز افزایش داشته، جالب اینجاست که با پایین آمدن قیمت دلار، قیمت کاغذ تغییر نمی‌کند، پاشنه آشیل این ماجرا کاغذ است و دو نکته در خصوص آن وجود دارد یکی حمایت‌های جدی، چراکه حوزه، حوزه فرهنگ است و در کشور ما فرهنگ چندان مهم نیست؛ لذا باید به اشکال مختلف حمایت کنند به‌خصوص که امسال نمایشگاه کتاب نیز برگزار نشد؛ دوم اینکه ما فنّاوری لازم را در حوزه کاغذ نداریم و این نیاز به همتی دولتی یا خصوصی دارد تا این فنّاوری به کشور وارد شود و بار خروج ارز را کم کند؛ چون مواد اولیه یا تولید بعضی کاغذها نیاز به ارز دارد.
دولت اگر بخواهد کار فرهنگی بکند باید مسأله کاغذ را حل کند
شاه‌آبادی افزود: کاغذ تولیدی ایرانی، سنگین‌وزن است و برای تولید کتاب مناسب نیست و پشت‌خوان دارد، فنّاوری تولید کاغذ بالک خیلی پیچیده هم نیست، فقط نیاز به سرمایه‌گذاری دارد که آن را وارد ایران کند و با توجه به اینکه حوزه فرهنگ و کتاب وابسته به کاغذ است، دولت اگر بخواهد کار فرهنگی بکند، باید مسأله کاغذ را حل کند.
مسؤول ترویج و توزیع کتاب مهرستان در خصوص اینکه چه چیز می‌تواند به حوزه نشر کمک کند با ابراز تأسف از کمبود نویسنده خوب، گفت: آنچه می‌تواند به حوزه نشر کمک کند، آن است که علاوه بر کمک‌های دولتی، ناشران نیز باید خلاقیتی در عرضه و توزیع کتاب داشته باشند، نویسنده‌های خوبی نداریم که خوانندگان را جذب کنند، بازار کتاب در حوزه نویسندگان بیشتر به سمت کارهای ترجمه‌ای است، ناشران به‌خصوص در حوزه انقلاب کم به نویسنده‌‌پروری پرداختند و در حوزه ترویج و تبلیغ کتاب نیز ضعیف هستیم از کارهای دیگری که میشود کرد حمایت‌های تبلیغاتی است؛ برای مثال صدا و سیما قسمتی را به نشرها برای معرفی نشر و کتاب‌ها اختصاص دهد.
اصفهان در حوزه نویسنده فاجعه است
وی ادامه داد: اصفهان در حوزه نویسنده فاجعه است، در عرصه چاپ کتاب‌های مهارتی و آموزشی برای خانواده‌ها، نویسنده به تعداد انگشتان یک دست به‌سختی داریم که کتابی بنویسد و دقیقا به مسائل مردم بپردازد، از کلی‌گویی بپرهیزد و واقعاً مهارتی و مساله‌گشا باشد، غالب نویسندگان به کلی‌گویی، تکرار مطالب قبل یا شرح درد می‌پردازند؛ اما در حوزه درمان، شکافتن مسأله و آموزش دچار ضعف هستی.
شاه‌آبادی در ادامه توضیح داد: معضل ما این است که یک سری افراد دانشگاهی داریم، ولی نویسنده مردمی نیستند؛ یعنی متنی خسته‌کننده تولید می‌کنند، همه متن‌ها فنی، دانشگاهی و مقاله‌ای است از طرفی نویسندگانی با قلم خوب داریم، ولی دانش مهارتی و علمی مطلوب برای حل معضلات را ندارند و جایی نیست که این دو دسته را به هم پیوند بزند به همین دلیل ما دچار مشکل هستیم.
مسؤول ترویج و توزیع کتاب مهرستان در ادامه افزود: در اصفهان فقط چند کارگاه نویسندگی برگزار شده؛ ولی به‌طورجدی تکلیف را روشن نکردیم که مثلاً در حوزه رمان و داستان ضعف داریم و نویسنده خوب تولید نکردیم مثلاً در جبهه انقلاب سه الی چهار نویسنده می‌توان به زور مثال زد از جمله رضا امیرخانی، درحالی‌که در دنیای غرب درمورد یک موضوع نویسندگان زیادی وجود دارد در اصفهان تعداد نویسندگان خوب بسیار کم است.
حل مشکل کمبود نویسنده خوب با برگزاری کارگاه‌های نویسندگی و نقد ادبی
وی در خصوص راهکار برای حل مشکل کمبود نویسنده خوب، اذعان داشت: ما دنبال پرورش نویسنده هستیم، این کار را برخی از نشرهای تهران انجام دادند و یک سری بچه‌ها را آموزش نویسندگی دادند و رمان تولید کردند؛ راه حلش این است که مدام کارگاه‌های تولید نویسنده داشته باشیم و مدام جلسات نقد ادبی بگذاریم که افراد رشد کنند و مطالبشان به نقد و بررسی گذاشته شود، کاری که ادبیات جهان توانسته به واسطه برگزاری جلسات مدام آموزش نویسندگی و نقد ادبی مدام نویسنده تولید کند.
شاه‌آبادی در رابطه با مافیا در این حوزه تصریح کرد: یک پویشی در کشور رخ می‌دهد و پخش‌های مطرح کشور مانند ققنوس، گسترش و آثار برای خود شبکه دارند و به هر کتابی راه نمی‌دهند، اگر احساس کنند کتاب‌ها بیش از حد مذهبی است با سخت‌گیری راه می‌دهند و در تهران بودن پخش‌ها خود یک ملاک برای مافیا است و توانستند در شبکه توزیع خود را بیشتر جا کنند.
کتاب‌های ناشران اصفهانی سخت به تهران راه می‌یابند
مسؤول ترویج و توزیع کتاب مهرستان افزود: از طرف دیگر وزارت ارشاد برای کتابخانه‌های عمومی و مساجد، خرید کتاب دارد و هر کتاب جدیدی را در سال تا ۲۰۰ جلد می‌خرد، نشرهایی که قدرت و ارتباط دارند و به تهران و وزارتخانه رفت و آمد می‌کنند، راحت‌تر کتاب‌هایشان در جلسات انتخاب میشود و خرید میشود، ما به‌سختی می‌توانیم این کار را بکنیم؛ برای مثال نشری ۲۰۰جلد کتاب در خصوص خزندگان غار علی‌صدر چاپ کرده و آن را ارشاد خریده ولی کتاب‌های تربیت عمومی مثل مهارت تربیت فرزند در لیست آنها نیست و خریدهای استانی بیشتر مواقع منتفی است و بیشتر به ناشران تهرانی بها می‌دهند این موضوع در حوزه نویسندگان، تصویرگران و نشر وجود دارد.
وی گفت: این جمله از یکی از بزرگترین ناشر حوزه کتاب کودک است که : شما تا در جشنواره‌ها، جایزه‌های و خرید کتاب‌ها نشست و برخاست نداشته باشید و رفاقت نداشته باشید، کتاب‌هایتان در بازار خود را پیدا نمی‌کند.
شاه‌آبادی با اشاره به راهکارهای تحقق اقتصاد مقاومتی در صنعت چاپ و نشر بیان کرد: چون پاشنه آشیل هر نشری کاغذ است، ما اگر بتوانیم در حوزه کاغذ به خودکفایی برسیم و فنّاوری نه‌چندان پیچیده کاغذ را در کشور بتوانیم بومی‌سازی کنیم، هم خروج ارز از کشور کم میشود و هم در حوزه کالاهای فرهنگی خودکفا می‌شویم.
برخی کتاب‌های ترجمه‌ای از کشور ارز خارج میکند
مسؤول ترویج و توزیع کتاب مهرستان ادامه داد: همین‌طور اکنون اکثر کتاب‌های پرفروش ما و اکثر کتاب‌های دست مردم کتاب‌های ترجمه‌ای است اگر پرورش نویسندگان چه در حوزه داستان و چه در حوزه‌های دیگر را تقویت کنیم، بازار ترجمه از رونق خواهد افتاد و کمکی به اقتصاد نویسندگان خواهد بود؛ چون بعضی کتاب‌های ترجمه‌ای که چاپ میشود خروج ارز را به همراه دارد.
